Bài học đường đời đầu tiên Ngữ văn 6

Nội dung bài học dưới đây nhằm giúp các em nắm được nội dung, ý nghĩa của văn bản "Bài học đường đời đầu tiên". Từ đó, các em có thái độ sống biết yêu thương đồng loại hơn. Mời các em cùng tham khảo nhé!

Bài học đường đời đầu tiên Ngữ văn 6

1. Tìm hiểu chung

1.1. Tác giả

- Tô Hoài tên khai sinh là Nguyễn Sen sinh 1920, huyện Hoài Đức, Hà Đông. Tự học mà thành tài.

- Bước vào tuổi thanh niên, ông đã phải làm nhiều công việc để kiếm sống như dạy trẻ, bán hàng, kế toán hiệu buôn,... nhưng có những lúc thất nghiệp.

- Năm 1943 Tô Hoài gia nhập Hội Văn hóa cứu quốc. Trong chiến tranh Đông Dương, ông chủ yếu hoạt động trong lĩnh vực báo chí, nhưng vẫn có một số thành tựu quan trọng như Truyện Tây Bắc.

- Ông có khối lượng tác phẩm phong phú: Dế Mèn phiêu lưu kí, Đàn chim gáy, Vợ chồng A Phủ...

- Ông mất ngày 6 tháng 7 năm 2014 tại Hà Nội hưởng thọ 94 tuổi.

1.2. Tác phẩm

- Dế mèn phiêu lưu kí là tác phẩm nổi tiếng đầu tiên của Tô Hoài, được sáng tác lúc ông 21 tuổi.

- Thể loại của tác phẩm là kí nhưng thực chất vẫn là một truyện "Tiểu thuyết đồng thoại" một sáng tác chủ yếu là tưởng tượng và nhân hoá.

- Đây là tác phẩm văn học hiện đại lại nhiều lần nhất được chuyển thể thành phim hoạt hình, múa rối được khán giả, độc giả nước ngoài hết sức hâm mộ.

- Bố cục: Có thể chia thành hai đoạn:

+ Đoạn 1: Từ đầu đến "Đứng đầu thiên hạ rồi" => Miêu tả hình dáng, tính cách của Dế Mèn.

+ Đoạn 2: Còn lại => Kể về bài học đường đời đầu tiên của Dế mèn.

2. Đọc - hiểu văn bản

2.1. Hình ảnh Dế Mèn

a. Ngoại hình:

- Càng: mẫm bóng.

- Vuốt: cứng, nhọn hoắt, đạp phành phạch.

- Cánh: áo dài chấm đuôi.

- Đầu: to, nổi từng tảng.

- Răng: đen nhánh, nhai ngoàm ngoạp.

- Râu: dài, uốn cong.

=> Chàng Dế thanh niên cường tráng, rất khoẻ, tự tin, yêu đời và rất đẹp trai.

b. Hành động:

- Đi đứng oai vệ, làm điệu, nhún chân, rung đùi.

- Quát mấy chị cào cào, đá ghẹo anh gọng vó.

- Đạp phanh phách, vũ phành phạch, nhai ngoàm ngoạm, trịnh Trọng vút râu...

- Tưởng mình sắp đứng đầu thiên hạ.

=> Quá kiêu căng, hợm hĩnh, không tự biết mình. Từ ngữ chính xác, sắc cạnh.

- Trình tự miêu tả: từng bộ phận của cơ thể, gắn liền miêu tả hình dáng với hành động khiến hình ảnh Dế Mèn hiện lên mỗi lúc một rõ nét.

=> Tác giả Tô Hoài đã khắc họa thành công và đặc sắc nhân vật Dế Mèn trong văn bản "Bài học đường đời đầu tiên". Nét đẹp trong hình dáng của Dế Mèn là khoẻ mạnh, cường tráng, đầy sức sống, thanh niên; về tính nết: yêu đời, tự tin. Nét chưa đẹp: Kiêu căng, tự phụ, hợm hĩnh, thích ra oai... Nghệ thuật: Nhân hoá, sử dụng từ ngữ.

2.2. Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn

- Hình ảnh Dế Choắt:

+ Như gã nghiện thuốc phiện.

+ Cánh ngắn củn, râu một mẩu, mặt mũi ngẩn ngơ.

+ Hôi như cú mèo.

+ Có lớn mà không có khôn.

- Dế Mèn đối với Dế Choắt:

+ Gọi Dế Choắt là “chú mày” mặc dù chạc tuổi với Choắt.

+ Dưới con mắt của Dế Mèn, Dế Choắt rất yếu ớt, xấu xí, lười nhác, đáng khinh.

+ Rất kiêu căng.

+ Muốn ra oai với Dế Choắt, muốn chứng tỏ mình sắp đứng đầu thiên hạ.

- Dế Mèn khi trêu chị Cốc:

+ Qua câu hát ta thấy Dế Mèn xấc xược, ác ý, chỉ nói cho sướng miệng, không nghĩ đến hậu quả.

+ Việc trêu chị Cốc không phải dũng cảm mà ngông cuồng vì nó gây ra hậu quả nghiêm trọng cho Dế Choắt.

- Diễn biến tâm trạng của Dế Mèn:

+ Sợ hãi khi nghe Cốc mổ Choắt: “Khiếp nằm im thin thít“.

+ Bàng hoàng, ngớ ngẩn vì hậu quả không lường hết được.

+ Hốt hoảng lo sợ, bất ngờ vì cái chết và lời khuyên của Dế Choắt.

+ Ân hận sám hối chân thành, nghĩ về bài học đường đời đầu tiên phải trả giá.

-> Dế Mèn còn có tình cảm đồng loại, biết ăn năn hối lỗi.

- Bài học đường đời đầu tiên:

+ Câu chuyện giữa Dế Mèn và Dế Choắt mang đến cho người đọc môt câu chuyện vô cùng ý nghĩa, đó là bài học về tác hại của tính nghịch ranh, ích kỉ, vô tình giết chết Dế Choắt… tội lỗi của Dế Mèn thật đáng phê phán nhưng dù sao anh ta cũng nhận ra và hối hận chân thành.

+ Ý nghĩa: Bài học về sự ngu xuẩn của tính kiêu ngạo đã dẫn đến tội ác.

+ Câu văn vừa thuật lại sự việc, vừa gợi tả tâm trạng mang ý nghĩa suy ngẫm sâu sắc.

3. Tổng kết

- Về nội dung:

+ Văn bản miêu tả Dế Mèn có vẻ đẹp cường tráng của tuổi trẻ nhưng tính nết còn kiêu căng, xốc nổi. Do đã bày trò trêu chọc Cốc nên đã gây ra cái chết thảm thương cho Dế Choắt.

+ Dế mèn hối hận và rút ra bài học đường đời đầu tiên cho mình.

- Về nghệ thuật:

+ Kể chuyện kết hợp miêu tả.

+ Xây dựng hình ảnh nhân vật gần gũi với trẻ thơ.

+ Sử dụng hiệu quả phép tu từ.

+ Lời văn giàu hình ảnh, cảm xúc.

4. Luyện tập

Câu 1: Em hãy viết một đoạn văn ngắn nêu cảm nhận của bản thân về văn bản "Bài học đường đời đầu tiên".

Gợi ý trả lời:

Văn bản "Bài học đường đời đầu tiên" đã được tác giả chú trọng miêu tả ngoại hình của Dế Mèn, qua cách miêu tả này nhằm nhấn mạnh cho người đọc những bài học ý nghĩa trong cuộc sống. Thông qua việc miêu tả hình dáng, lời nói, tâm trạng và những việc làm tai hại của Dế Mèn, tác giả muốn khuyên các bạn nhỏ không nên kiêu căng, tự mãn. Trước khi làm bất cứ việc gì đều phải suy nghĩ kĩ để tránh gây ra những điều có hại tới bản thân và người khác. Những giọt nước mắt, sự ân hận của Dế Mèn và những lời từ biệt cuối cùng của Dế Choắt khiến cho người đọc vô cùng xúc động. Nó là bài học đau đớn không chỉ cho Dế Mèn và cho tất cả chúng ta đừng bao giờ hiếu thắng, hống hách cho mình là giỏi, vì mình giỏi sẽ có người khác giỏi hơn mình. Mình mạnh sẽ có người khác mạnh hơn mình. Sự kiêu căng ngạo mạn chỉ chuốc lấy những bài học đau đớn mà thôi.

Câu 2: Em rút ra được bài học gì cho bản thân từ văn bản "Bài học đường đời đầu tiên"?

Gợi ý trả lời:

Câu chuyện giữa Dế Mèn và Dế Choắt đã khiến bản thân mỗi chúng ta cần phải có thái độ sống tốt hơn, sống có chừng mực. Không nên kiêu căng, tự phụ, hống hách vì như vậy có thể gây hại cho người khác, khiến bạn phải ân hận, sống phải biết yêu thương, quan tâm và giúp đỡ những người xung quanh.

5. Kết luận

Sau khi học xong bài này, các em cần nắm một số nội dung chính như sau:

- Hiểu được nội dung, ý nghĩa Bài học đường đời đầu tiên, thấy được nét đặc sắc của ngòi bút Tô Hoài trong cả hai phương thức miêu tả và kể chuyện.

- Rèn kĩ năng đọc truyện đồng thoại, đọc lời đối thoại phù hợp với tính cách các nhân vật, tả vật.

- Bồi dưỡng tình yêu thiên nhiên, yêu thế giới loài vật.

Ngày:11/12/2020 Chia sẻ bởi:Thi

CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM