Tìm hiểu về cách trích dẫn tài liệu đối với luận án tiến sĩ

Tài liệu tham khảo bao gồm các tài liệu được trích dẫn, sử dụng và đề cập trong luận văn, luận án, khóa luận, bài báo....

Trích dẫn tham khảo có ý nghĩa quan trọng đối với báo cáo nghiên cứu khoa học (làm tăng giá trị đề tài nghiên cứu nhờ có đối chiếu, tham khảo, so sánh,... với các nguồn tài liệu từ bên ngoài, thể hiện rõ nguồn gốc các thông tin thu thập được) và với người viết báo cáo (phát triển năng lực nghiên cứu: nhờ quá trình tìm kiếm và chọn lọc những thông tin có chất lượng, giúp làm tăng khả nặng tự học, tự tìm kiếm thông tin và khai thác thông tin; bồi dưỡng ý thức đạo đức nghề nghiệp, tránh hành động đạo văn...). Có hai cách trích dẫn phổ biến nhất là trích dẫn theo “tên tác giả - năm” (hệ thống Havard) và trích dẫn theo chữ số (hệ thống Vancouver) là cách hiện đang được Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam lựa chọn.

Nguồn trích dẫn phải được ghi nhận ngay khi thông tin được sử dụng. Nguồn trích dẫn có thể được đặt ở đầu, giữa hoặc cuối một câu, cuối một đoạn văn hay cuối một trích dẫn trực tiếp (ví dụ hình vẽ, sơ đồ, công thức, một đoạn nguyên văn).

Giúp người đọc nhận biết công việc mà bạn đã nghiên cứu và thực hiện

Giúp người đọc tìm được nguồn tài liệu gốc để có thêm thông tin

Tạo ra sức mạnh cho các luận cứ của bạn

Ghi nhận công lao của các tác giả khác

Phải trích dẫn khi bạn sử dụng kết quả, số liệu, hình ảnh, hình vẽ, bảng biểu, sơ đồ, từ ngữ, ý tưởng, … của một nguồn tài liệu khác, ngay cả khi bạn không sử dụng nguyên văn.

Khi trích dẫn, phải trích dẫn nguồn tài liệu gốc. Ví dụ: bạn trích dẫn một thông tin từ tài liệu A, mà tài liệu A trích dẫn thông tin đó từ tài liệu B và tài liệu B không trích dẫn thông tin đó từ bất kỳ nguồn nào, thì bạn phải ghi trích dẫn từ nguồn tài liệu B.

Phải ghi nguồn trích dẫn ngay sau vị trí bạn tham khảo từ một nguồn tài liệu khác, kể cả là tác giả của tài liệu đó là chính mình.

Khi bạn ghi lại nguyên văn các từ và cụm từ của một tác giả, bạn phải phải đặt chúng vào dấu ngoặc kép và ghi nguồn trích dẫn. Tuy nhiên, chỉ được ghi nguyên văn một hoặc hai câu. Ngay cả khi bạn đã ghi nguồn trích dẫn, việc ghi nguyên văn cả đoạn văn từ một nguồn tài liệu khác là đạo văn.

Ngay cả khi bạn đã ghi nguồn trích dẫn, nhưng bạn sử dụng các kết quả, số liệu, hình ảnh, hình vẽ, bảng biểu, sơ đồ, từ ngữ, ý tưởng, … của một nguồn tài liệu khác làm công việc của mình thì đó cũng là đạo văn.

Ngay cả khi đã ghi nguồn trích dẫn và viết lại với từ ngữ của mình mà cấu trúc của nguồn tài liệu gốc vẫn không thay đổi, thì đó cũng là đạo văn.

Việc sử dụng các tài liệu có bản quyền (copyrighted) bao gồm cả hình minh họa cũng bị xem là vi phạm bản quyền, cho dù đã ghi trích dẫn. Trong trường hợp này, cần phải giấy đồng ý cho phép sử dụng của tác giả và phải đính kèm trong phần phụ lục của luận án.

Không cần trích dẫn các kiến thức tổng quát.

Khi bạn không chắc chắn về việc có phải trích dẫn hay không, thì bạn nên trích dẫn.

Bạn có thể tìm thấy các hướng dẫn cho việc trích dẫn trong các tài liệu về các kiểu trích dẫn hoặc trong các hướng dẫn dành cho các nghiên cứu viên. Bạn có thể đọc thêm hữu ích tại chương 12 sách The Mordern Researcher của tác giả Jacques Barzun and Henry Graff. 12 Có nhiều kiểu trích dẫn khác nhau, ví dụ như:

• Kiểu IEEE (Institute of Electrical and Electronics Engineers) 

• Kiểu APA (American Psychological Association)

• Kiểu MLA (Modern Language Association)

Theo quy định của phòng Đào tạo Sau đại học trường Đại học Bách Khoa, việc trích dẫn trong luận án Tiến sĩ được thực hiện theo kiểu IEEE (Reference Order) đối với nhóm ngành kỹ thuật, hoặc kiểu APA đối với nhóm ngành quản lý. Việc thực hiện trích dẫn theo đúng quy cách được thực hiện dễ dàng, tự động với sự hỗ trợ của Word 2007 hoặc 2010. Xem hướng dẫn thực hiện tại 3.5.2. Không nên thực hiện trích dẫn một cách thủ công vì việc thay đổi (chèn thêm hoặc xóa các trích dẫn) sẽ rất phức tạp, nhất là trong trường hợp có nhiều trích dẫn.

Theo hướng dẫn kiểu trích dẫn IEEE [7], [8], các tham khảo được đánh số và trình bày theo thứ tự xuất hiện trong luận án. Khi tham chiếu đến các tham khảo trong văn bản, đặt các số của các tham khảo trong ngoặc vuông. Ví dụ: [1], [2] Các lưu ý khi trích dẫn theo kiểu IEEE:

Tên tác giả: ghi theo thứ tự Tên (ghi tắt) và Họ, sử dụng et al. trong trường hợp có ba tác giả hoặc hơn. Ví dụ: Hai tác giả: J. K. Author and A. N. Writer Ba tác giả hoặc hơn: J. K. Author et al.

Tiêu đề của bài báo (hoặc của một chương, một bài báo hội nghị, một phát minh,…): ghi trong dấu ngoặc kép.

Tiêu đề của tạp chí hoặc sách: dùng kiểu chữ nghiêng. Các quy tắc này giúp cho người đọc phân biệt các loại tham khảo dễ dàng. Cách đặt các dầu chấm, dấu phẩy, dấu chấm phẩy, ngày tháng năm và trang thì tùy thuộc vào loại tham khảo được trích dẫn (sách, bài báo, bài đăng tại hội nghị, …). Xem các ví dụ sau đây và tuân theo chính xác các chi tiết. Ví dụ: đặt dấu chấm sau tên tác giả và tựa sách, các số trang trích dẫn được ghi sau pp., ghi tắt tất cả các tháng sử dụng ba ký tự đầu (ví dụ: Jun.). Thông tin nào không tìm được thì có thể bỏ qua. Xem chi tiết và làm theo các ví dụ cụ thể tại tài liệu IEEE Citation Reference [8] (tập tin ieeecitationref.pdf).

Kiểu trích dẫn APA đề ra đến các quy tắc được quy định bởi Hiệp hội Tâm lý Hoa Kỳ (American Psychological Association) dành cho các tài liệu được sử dụng trong các bài báo nghiên cứu. Kiểu APA quy định cả cách thức trích dẫn trong tài liệu và cả cách trình bày danh sách các trích dẫn.

Cách trích dẫn nguồn tài liệu trong luận án Ngay sau vị trí bạn tham khảo từ một nguồn tài liệu khác, trong tab References chọn Style IEEE (đối với luận án nhóm ngành kỹ thuật), hoặc Style APA (đối với luận án nhóm ngành quản lý) rồi bấm Insert Citation, sau đó bấm Add new source … để nhập thông tin về một nguồn tài liệu tham khảo mới, hoặc chọn một nguồn tài liệu có sẵn trong danh sách.

Cách tạo danh sách cách tài liệu tham khảo (Mục tài liệu tham khảo ở cuối luận án)

Sau khi đã hoàn tất việc soạn thảo phần nội dung cùng với các trích dẫn, bạn tạo danh sách các tài liệu tham khảo tại đầu một trang mới sau trang cuối cùng của phần nội dung bằng cách như sau:

Chọn tab References.

Bấm Bibliography, rồi bấm tiếp Bibliography.

Khi có thay đổi hoặc chèn thêm trích dẫn, cần cập nhật các trích dẫn và danh sách tài liệu tham khảo bằng cách:

Bấm vào chỗ bất kỳ trong danh sách tài liệu tham khảo.

Bấm Update Citations and Bibliography. Xem thêm chi tiết hướng dẫn cách dùng Word 2007 để trích dẫn và tạo danh sách tài liệu tham khảo tại tài liệu Microsoft Office Word 2007 Citations - User Guide [10] (tập tin w-manual.pdf).

Hi vọng với những thông tin hữu ích trên đây sẽ giúp bạn có thêm kinh nghiệm về cách trích dẫn tài liệu đối với luận án tiến sĩ của mình. Chúc các bạn thành công!