Lịch sử 10 Bài 29: Cách mạng Hà Lan và cách mạng tư sản Anh

Hà Lan: Gồm lãnh thổ các nước Hà Lan, Bỉ, Lucxămbua và một số vùng đất này có tên gọi "Nêđéclan" (vùng đất thấp).

a) Bối cảnh - diễn biến

- Từ đầu thế kỷ XVI Nêđéclan là một trong những vùng kinh tế tư bản chủ nghĩa phát triển nhất châu Âu.

- Giai cấp tư sản Nêđéclan ra đời, thế lực kinh tế ngày càng lớn mạnh.

- Tháng 8 - 1566 nhân dân miền Bắc Nêđéclan khởi nghĩa, lực lượng phát triển mạnh, làm chủ nhiều nơi.

- Tháng 8 - 1567, vương triều Tây Ban Nha đem quân sang Nedeclan, và đán áp dã man.

- Tháng 4 - 1572 quân khởi nghĩa làm chủ các tỉnh phía Bắc.

- Tháng 1 - 1579 hội nghị U-trech tuyên bố thống nhất tiền tệ, đo lường và tổ chức quân sự, chính sách đối ngoại.

- Năm 1581, các tỉnh miền bắc thống nhất thành Các tỉnh liên Hiệp hay Hà Lan

- Năm 1609, Hiệp định đình chiến được ký kết, nhưng đến năm 1649 mới được công nhận độc lập.

b) Ý nghĩa - hạn chế

* Ý nghĩa:

+ Là cuộc cách mạng tư sản đầu tiên trên thế giới dưới hình thức chiến tranh giải phóng dân tộc

+ Mở đường cho chủ nghĩa tư bản Hà Lan phát triển.

+ Mở ra thời đại mới - bùng nổ các cuộc cách mạng tư sản.

* Hạn chế: quan hệ sản xuất phong kiến còn tồn tại ở một số nơi, nhân dân không được hưởng quyền lợi về kinh tế, chính trị.

a) Tình hình nước Anh trước cách mạng

* Nguyên nhân sâu xa:

- Kinh tế: đầu thế kỷ XVII, nền kinh tế nước Anh phát triển nhất châu Âu.

+ Nông nghiệp: phương thức sản xuất tư bản thâm nhập vào nông nghiệp.

+ Thủ công nghiệp: Sản xuất công trường thủ công chiếm ưu thế hơn sản xuất của phường hội, số lượng và chất lượng sản phẩm ngày càng tăng như: luyện kim, làm sứ, len dạ.

+ Ngoại thương phát triển mạnh mẽ, chủ yếu là bán len dạ và nuôi nô lệ da đen.

- Xã hội: Nhiều địa chủ vốn là quý tộc chuyển hướng kinh doanh theo lối tư bản chủ nghĩa lấy lông cừu để cung cấp cho thị trường → giàu lên nhanh chóng, dần dần tư sản hóa và trở thành tầng lớp quý tộc mới.

- Chính trị: 

+ Chế độ phong kiến kìm hãm lực lượng sản xuất tư bản chủ nghĩa. Nhiều thứ thuế được đặt ra, nhà nước nắm độc quyền thương mại và thu thuế thuyền bè. Duy trì nhiều đặc quyền phong kiến → đời sống nhân dân cơ cực.

- Mâu thuẫn giữa tư sản, quý tộc mới với phong kiến.

* Nguyên nhân trực tiếp: xoay quanh vấn đề tài chính.

- Tháng 4-1640, Vua Saclơ I triệu tập quốc hội để tăng thuế nhằm đàn áp cuộc nổi dậy của người Xcốt-len.

- Quốc hội không phê duyệt, và công kích chính sách bạo ngược của nhà vua, đòi kiểm soát quân đội, tài chính và giáo hội.

- Saclơ I dùng vũ lực đàn áp Quốc hội, bị thất bại phải chạy lên phía Bắc Luân Đôn chuẩn bị lực lượng phản công.

b) Diễn biến của cách mạng

- Năm 1642 - 1648: nội chiến ác liệt (Vua - Quốc hội)

- Năm 1649: xử tử vua, nước cộng hòa ra đời, cách mạng đạt đến đỉnh cao.

- Năm 1653-1658: Crôm - oen lập nền độc tài (một bước tụt lùi)

- Năm 1688: Quốc hội tiến hành chính biến đưa Vin-hem Ô-ran-giơ lên ngôi vua, sau đó chế độ quân chủ lập hiến được xác lập.

c) Ý nghĩa

- Lật đổ chế độ phong kiến mở đường cho chủ nghĩa tư bản ở Anh phát triển.

- Mở ra thời kỳ quá độ từ chế độ phong kiến sang chế độ tư bản.