Giải bài tập SBT Vật lý 7 Bài 1: Nhận biết ánh sáng - Nguồn sáng và vật sáng

Trong phòng có cửa gỗ đóng kín, không bật đèn, ta không nhìn thấy mảnh giấy trắng đặt trên bàn vì không có ánh sáng chiếu lên mảnh giấy, do đó cũng không có ánh sáng từ mảnh giấy hắt lại truyền vào mắt ta.

Ta đã biết vật đen không phát ra ánh sáng và cũng không hắt lại ánh sáng chiếu vào nó. Nhưng ban ngày ta vẫn nhìn thấy miếng bìa màu đen để trên bàn. Vì sao?

Phương pháp giải

Dựa vào yếu tố vật sáng ở xung quanh miếng bìa đen để giải thích tại sao ban ngày ta vẫn nhìn thấy miếng bìa màu đen

Hướng dẫn giải

Ban ngày ta vẫn nhìn thấy miếng bìa màu đen để trên bàn vì ta nhìn thấy các vật sáng ở xung quanh miếng bìa đen do đó ta phân biệt được miếng bìa đen với các vật xung quanh.

Ta có thể dùng một gương phẳng hướng ánh nắng chiếu qua cửa sổ làm sáng trong phòng. Gương đó có phải là nguồn sáng không? Tại sao?

Phương pháp giải

Để xác định gương đó có phải nguồn sáng hay không cần ghi nhớ: gương không tự phát ánh sáng mà chỉ hắt lại ánh sáng chiếu vào nó

Hướng dẫn giải

Gương đó không phải là nguồn sáng vì nó không tự phát ánh sáng mà chỉ hắt lại ánh sáng chiếu vào nó.

Khi nào ta nhận biết được ánh sáng?

A. Khi ta mở mắt

B. Khi có ánh sáng đi ngang qua mắt ta.

C. Khi có ánh sáng lọt vào mắt ta.

D. Khi đặt một nguồn sáng trước mắt.

Phương pháp giải

Cần nắm được điều kiện để nhận biết ánh sáng: Ta nhận biết được ánh sáng khi có ánh sáng lọt vào mắt ta.

Hướng dẫn giải

Ta nhận biết được ánh sáng khi có ánh sáng lọt vào mắt ta.

Chọn C. 

Khi nào ta nhìn thấy một vật?

A. Khi vật được chiếu sáng

B. Khi ta mở mắt hướng về phía vật

C. Khi vật phát ra ánh sáng

D. Khi có ánh sáng từ vật đến mắt ta

Phương pháp giải

Cần nắm được điều kiện để nhìn thấy một vật: Ta nhìn thấy một vật khi có ánh sáng từ vật đó truyền vào mắt ta

Hướng dẫn giải

Ta nhìn thấy một vật khi có ánh sáng từ vật đó truyền vào mắt ta

Chọn D

Ban ngày trời nắng, dùng một gương phẳng hứng ánh sáng Mặt Trời rồi xoay gương chiếu ánh nắng qua cửa sổ vào trong phòng. Gương đó có phải là nguồn sáng không? Tại sao?

A. Là nguồn sáng vì có ánh sáng từ gương chiếu vào phòng

B. Là nguồn sáng vì gương hắt ánh sáng Mặt Trời chiếu vào phòng.

C. Không phải là nguồn sáng vì gương chi chiếu ánh sáng theo một hướng

D.  Không phải là nguồn sáng vì gương không tự phát ra ánh sáng

Chọn D

Vật nào dưới đây không phải là nguồn sáng?

A. Mặt Trời 

B. Ngọn nến đang cháy

C. Con đom đóm lập lòe

D. Mặt trăng

Phương pháp giải

Để chọn đáp án đúng cần nắm được: Nguồn sáng là vật tự nó phát ra ánh sáng, dùng phương pháp loại trừ để chọn đáp án

Hướng dẫn giải

Mặt trăng không phải là nguồn sáng.

Vì Mặt Trăng không tự phát ra ánh sáng, sở dĩ ta nhìn thấy mặt trăng là do có ánh sáng từ Mặt Trời chiếu tới Mặt Trăng rồi hắt lại vào mắt ta.

Chọn D.

Trường hợp nào dưới đây ta không nhận biết được một miếng bìa màu đen?

A. Dán miếng bìa đen lên một tờ giấy xanh rồi đặt dưới ánh đèn điện

B. Dán miếng bìa đen lên trên một tờ giấy trắng rồi đặt trong phòng

C. Đặt miếng bìa đen trước một ngọn nến đang cháy

D. Đặt miếng bìa đen ngoài trời nắng.

Vì không có nguồn sáng (phòng tối) nên không có ánh sáng chiếu vào tờ giấy, do đó cũng không có ánh sáng từ tờ giấy hắt lại truyền vào mắt ta. Vậy ta không nhìn thấy tờ giấy, dẫn đến ta cũng không nhận biết được miếng bìa màu đen.

Chọn B

Trường hợp nào dưới đây ta nhận biết được một miếng bìa màu đen?

A. Dán miếng bìa đen lên trên một tờ giấy trắng rồi đặt trong phòng tối

B. Dán miếng bìa đen lên trên một cái bảng đen rồi đặt dưới ngọn đèn điện đang sáng

C. Dán miếng bìa đen lên trên một tờ giấy màu xanh đặt ngoài trời lúc ban ngày.

D. Đặt miếng bìa màu đen lên bàn trong phòng tối.

Phương pháp giải

Để nhận biết được một miếng bìa màu đen cần ghi nhớ: Ta có thể nhận biết vật đen vì nó được đặt cạnh những vật sáng khác.

Hướng dẫn giải

Ta nhận biết được một miếng bìa màu đen khi dán miếng bìa đen lên trên một tờ giấy màu xanh đặt ngoài trời lúc ban ngày.

Vì đặt ngoài trời lúc ban ngày có ánh sáng chiếu vào, tờ giấy màu xanh sẽ trở thành vật sáng. Vì vậy ta nhìn thấy tờ giấy màu xanh và các vật đặt trên nó, kể cả miếng bìa màu đen.

Chọn C

Vật nào dưới đây không phải là vật sáng?

A. Ngọn nến đang cháy

B. Mảnh giấy trắng đặt dưới ánh nắng Mặt Trời

C. Mảnh giấy đen đặt dưới ánh nắng Mặt Trời

D. Mặt Trời

Phương pháp giải

Cần ghi nhớ: Vật sáng gồm nguồn sáng và những vật hắt lại ánh sáng chiều vào nó, dùng phương pháp loại trừ để chọn đáp án đúng

Hướng dẫn giải

Vật sáng gồm nguồn sáng và những vật hắt lại ánh sáng chiếu vào nó.

Mảnh giấy đen đặt dưới ánh nắng Mặt Trời không phải là vật sáng. Vì mảnh giấy màu đen đặt dưới ánh nắng Mặt Trời nó không tự phát ra ánh sáng và cũng không hắt lại ánh sáng do Mặt Trời chiếu vào.

Chọn C 

Ta nhìn thấy bông hoa màu đỏ vì:

A.  bản thân bông hoa có màu đỏ

B.  bông hoa là một vật sáng

C. bông hoa là một nguồn sáng

D. có ánh sáng đỏ từ bông hoa truyền đến mắt ta

Phương pháp giải

Để chọn đáp án đúng, cần ghi nhớ: Ta nhìn thấy một vật khi có ánh sáng từ vật đó truyền vào mắt ta.

Hướng dẫn giải

Ta nhìn thấy bông hoa màu đỏ vì có ánh sáng đỏ từ bông hoa truyền đến mắt ta.

Chọn D

Ban đêm, bạn Hoa ngồi đọc sách ở dưới một ngọn đèn điện. Hoa nói rằng, sở dĩ bạn ấy nhìn thấy trang sách vì mắt bạn ấy đã phát ra các tia sáng chiếu lên trang sách. Hãy bố trí một thí nghiệm chứng tỏ lập luận của bạn Hoa là sai.

Phương pháp giải

- Vận dụng lí thuyết nhìn thấy một vật: Ta nhìn thấy một vật khi có ánh sáng từ vật đó truyền vào mắt ta

- Để chứng tỏ bạn Hoa nói sai, ta tắt đèn để xem có quan sát được gì không

Hướng dẫn giải

- Nếu đúng như bạn Hoa nói ra thì khi ta mở mắt là có ánh sáng phát ra từ mắt chiếu lên trang sách và ta nhìn thấy trang sách dù tắt đèn. Hãy thử tắt đèn xem thấy có đúng như bạn Hoa nói không.

- Ta làm thí nghiệm sau để kiểm tra:

+ Ta tắt hết đèn trong phòng học của Hoa để không có nguồn sáng nào trong phòng, sau đó ta đưa mắt nhìn về hướng trang sách xem có nhìn thấy gì không.

+ Kết quả thu được là ta không quan sát thấy bất cứ thứ gì trên trang sách, chứng tỏ bạn Hoa nói sai.

Ban đêm, trong phòng tối, ta nhìn thấy một điểm sáng trên bàn. Hãy bố trí một thí nghiệm để kiểm tra xem điểm sáng đó có phải là nguồn sáng không.

Phương pháp giải

Dựa vào lí thuyết nguồn sáng: Nguồn sáng là vật tự nó phát ra ánh sáng để bố trí thí nghiệm:

- Cắt một mặt của thùng bìa catton, khoét một lỗ lên một mặt khác

- Úp thùng tạo được lên điểm sáng

- Dùng mắt nhìn qua lỗ nhỏ

Hướng dẫn giải

- Nếu là nguồn sáng thì điểm sáng đó phải tự phát ra ánh sáng. Do vậy để kiểm tra nó là nguồn sáng hay không ta thực hiện thí nghiệm sau:

+ Kiếm một thùng bìa catton trống, chẳng thùng đựng bánh kẹo ngoài cửa hàng.

+ Dùng kéo cắt để tạo một hộp hở một mặt, khoét một lỗ nhỏ bất kỳ lên một trong các mặt còn lại.

+ Ta úp thùng tạo được lên điểm sáng. Sau đó dùng mắt nhìn qua lỗ nhỏ, nếu ta vẫn thấy điểm sáng đó thì đó là nguồn sáng.

- Lưu ý: Thí nghiệm này muốn thành công thì phải đảm bảo rằng không có ánh sáng từ bất cứ nơi nào trong phòng chiếu lên điểm sáng trên bàn.