Giải bài tập SBT Vật lý 7 Bài 7: Gương cầu lồi

Câu phát biểu nào dưới đây là đúng khi nói về tính chất ảnh của một vật tạo bởi gương cầu lồi?

A. Không hứng được trên màn, nhỏ hơn vật.

B. Hứng được trên màn, nhỏ hơn vật.

C. Hứng được trên màn, bằng vật.

D. Không hứng được trên màn, bằng vật.

Phương pháp giải

Để chọn đáp án đúng cần ghi nhớ: Ảnh của một vật tạo bởi gương cầu lồi là ảnh ảo (không hứng được trên màn), nhỏ hơn vật.

Hướng dẫn giải

Ảnh của một vật tạo bởi gương cầu lồi là ảnh ảo (không hứng được trên màn), nhỏ hơn vật.

Chọn A

Trên xe ô tô, người ta gắn gương cầu lồi để cho người lái xe quan sát các vật ở phía sau xe có lợi gì hơn là gắn gương phẳng? 

A. Ảnh nhìn thấy trong gương cầu lồi rõ hơn trong gương phẳng.

B. Ảnh nhìn thấy trong gương cầu lồi to hơn trong gương phẳng.

C. Vùng nhìn thấy của gương cầu lồi lớn hơn vùng nhìn thấy của gương phẳng có cùng kích thước.

D. Vùng nhìn thấy của gương cầu lồi sáng rõ hơn vùng nhìn thấy của gương phẳng.

Phương pháp giải

Cần nắm được đặc điểm vùng nhìn thấy của gương cầu lồi so với gương phẳng để trả lời: vùng nhìn thấy của gương cầu lồi lớn hơn vùng nhìn thấy của gương phẳng có cùng kích thước

Hướng dẫn giải

Trên xe ô tô, người ta gắn gương cầu lồi để cho người lái xe quan sát được các vật ở phía sau vì vùng nhìn thấy của gương cầu lồi lớn hơn vùng nhìn thấy của gương phẳng có cùng kích thước.

Chọn C

Trò chơi ô chữ (hình 7.1)

Theo hàng ngang:

1. Cái mà ta nhìn thấy trong gương phẳng.

2. Vật có mặt phản xạ hình cầu.

3. Hiện tượng xảy ra khi Trái Đất đi vào vùng bóng tối của Mặt Trăng.

4. Hiện tượng ánh sáng khi gặp gương phẳng thì bị hắt lại theo một hướng xác định. 

5. Điểm sáng mà ta nhìn thấy trên trời, ban đêm, trời quang mây.

Từ hàng dọc trong ô in đậm là từ gì?

Phương pháp giải

Dựa vào kiến thức về gương phẳng, gương cầu, ứng dụng của định luật truyền thẳng ánh sáng để xác định các từ khóa

Hướng dẫn giải

1. Ảnh ảo

2. gương cầu

3. nhật thực

4. phản xạ

5. sao

Từ hàng dọc: Ảnh ảo

Hãy tìm trong các đồ dùng ở nhà một vật có dạng giống một gương cầu lồi. Đặt một vật trước gương đó và quan sát ảnh của vật tạo bởi gương. Ảnh đó có độ lớn thay đổi thế nào khi ta đưa vật lại gần gương.

Phương pháp giải

Dựa vào lí thuyết về gương cầu lồi và liên hệ thưc tế để chỉ ra

- Những đồ vật tương tự gương cầu lồi

- Độ lớn của ảnh khi ta đưa vật lại gần gương

Hướng dẫn giải

Các đồ dùng ở nhà có dạng giống một gương cầu lồi là: cái vá múc canh, cái muỗng.

Khi đặt một vật trước gương đó và quan sát ta thấy: ảnh của vật tạo bởi gương cầu lồi bé hơn vật.

Khi đưa vật lại gần gương thì độ lớn của ảnh càng lớn.

Ảnh của một vật tạo bởi gương cầu lồi có những tính chất nào sau đây?

A. Ảnh thật, bằng vật.

B. Ảnh ảo, bằng vật.

C. Ảnh ảo, cách gương một khoảng bằng khoảng cách từ vật đến gương.

D. Không hứng được trên màn và bé hơn vật.

Phương pháp giải

Dựa vào tính chất của ảnh tạo bởi gương cầu lồi để chọn đáp án: Ảnh của một vật tạo bởi gương cầu lồi là ảnh ảo (không hứng được trên màn), nhỏ hơn vật.

Hướng dẫn giải

Ảnh của một vật tạo bởi gương cầu lồi là ảnh ảo (không hứng được trên màn), nhỏ hơn vật.

Chọn D

Chiếu một chùm sáng song song lên một gương cầu lồi, ta thu được một chùm sáng phản xạ có tính chất:

A. Song song.                              

B. Hội tụ

C. Phân kì.                                   

D. Không truyền theo đường thẳng.

Phương pháp giải

Cần nắm được tính chất về chùm sáng phản xạ qua gương cầu lồi: chùm sáng phản xạ có tính chất là chùm phân kì.

Hướng dẫn giải

Khi chiếu một chùm sáng song song lên một gương cầu lồi, ta thu được một chùm sáng phản xạ có tính chất là chùm phân kì.

Chọn C

Đặt hai viên pin giống hệt nhau trước một gương cầu lồi và một gương phẳng. Kết luận nào sau đây là đúng khi so sánh kích thước ảnh của viên pin tạo bởi gương cầu lồi và gương phẳng?

A. Ảnh tạo bởi gương cầu lồi nhỏ hơn ảnh tạo bởi gương phẳng.

B. Ảnh tạo bởi gương cầu lồi bằng ảnh tạo bởi gương phăng. 

C. Ảnh tạo bởi gương cầu lồi lớn hơn ảnh tạo bởi gương phẳng 

D. Không thể so sánh được.

Phương pháp giải

Khi so sánh kích thước ảnh của viên pin tạo bởi gương cầu lồi và gương phẳng, cần ghi nhớ:

- Ảnh tạo bởi gương cầu lồi nhỏ hơn vật

- Ảnh tạo bởi gương phẳng bằng vật

Hướng dẫn giải

- Ảnh tạo bởi gương cầu lồi nhỏ hơn vật

- Ảnh tạo bởi gương phẳng bằng vật

Do vậy, ảnh tạo bởi gương cầu lồi nhỏ hơn ảnh tạo bởi gương phẳng.

Chọn A

Cho một điểm sáng S đặt trước một gương cầu lồi tâm O, bán kính R. Coi phần mặt cầu nhỏ quanh một điểm M nằm trên mặt gương cầu như một gương phẳng nhỏ đặt vuông góc với bán kính OM (hình 7.2)

a. Áp dụng định luật phản xạ ánh sáng để vẽ ảnh của S tạo bởi gương cầu lồi. Nêu rõ cách vẽ.

b. Ảnh đó là ảnh gì? ở gần hay xa gương hơn vật?

Phương pháp giải

a. Để vẽ ảnh của S tạo bởi gương cầu lồi cần nắm: Muốn vẽ ảnh của S, ta vẽ hai tia tới xuất phát từ S cho hai tia phản xạ sẽ có đường kéo dài gặp nhau ở ảnh S’.

b. Từ ảnh đã vẽ để xác định đặc điểm của ảnh

Hướng dẫn giải

a. Muốn vẽ ảnh của S, ta vẽ hai tia tới xuất phát từ S cho hai tia phản xạ sẽ có đường kéo dài gặp nhau ở ảnh S’.

+ Vẽ tia tới SI. Áp dụng định luật phản xạ đối với gương phẳng nhỏ đặt ở I (i = r) ta có tia phản xạ IR.

+ Vẽ tia tới SK có đường kéo dài đi qua tâm O, tia SI sẽ vuông góc với mặt gương tại K, góc tới bằng 0 nên góc phản xạ bằng 0, do đó tia phản xạ trùng với tia tới.

+ Kết quả là hai tia phản xạ có đường kéo dài gặp nhau ở S’ là ảnh của S qua gương cầu.

b. S’ là ảnh ảo và ảnh S’ ở gần gương hơn S.

Dựa vào thí nghiệm ở hình 5.3 SGK, hãy đề xuất một phương án thí nghiệm để kiểm tra xem ảnh của một vật tạo bởi gương cầu lồi lớn hơn hay nhỏ hơn vật.

Phương pháp giải

Để kiểm tra xem ảnh của một vật tạo bởi gương cầu lồi lớn hơn hay nhỏ hơn vật cần đặc điểm ảnh tạo bởi gương phăng và gương cầu lồi.

Hướng dẫn giải

- Theo phần bố thí nghiệm như hình 5.3 SGK Vật lí 7, trong đó thay gương phẳng bằng tấm kính màu trong suốt có mặt cong giống gương cầu lồi.

- Tấm kính cong là một gương cầu lồi, nó vừa tạo ra ảnh của viên phấn thứ nhất, vừa cho ta nhìn thấy các vật ở phía bên kia của tấm kính.

Kết quả cho thấy: độ lớn ảnh tạo bởi gương cầu lồi nhỏ hơn vật.

Đặt mắt tại một điểm M ở phía trước một gương cầu lồi tâm O, bán kính R. Áp dụng phép vẽ như ở bài 7.8 để xác định vùng mà có thể quan sát được trong gương.

Phương pháp giải

Để xác định vùng có thể quan sát được trong gương cần ghi nhớ: Muốn nhìn thấy ảnh của S, mắt phải nằm trong chùm tia phản xạ ứng với chùm tia tới xuất phát từ S

Hướng dẫn giải

Muốn nhìn thấy ảnh của S, mắt phải nằm trong chùm tia phản xạ ứng với chùm tia tới xuất phát từ S. Chùm tia tới rộng nhất, giới hạn bởi hai tia tới mép gương là SI và SK cho hai phản xạ IR1và KR2. Vậy mắt phải đặt trong khoảng không gian giới hạn bởi IR₁ và KR₂.