Giải bài tập SBT Hóa 8 Bài 16: Phương trình hóa học

Chép vào vở bài tập các câu sau đây với đầy đủ các từ và cụm từ thích hợp:

"Phản ứng hóa học được biểu diễn bằng ..., trong đó ghi công thức hóa học của các ... và ... Trước mỗi công thức hóa học có thể có ...(trừ khi bằng 1 thì không ghi) để cho số ... của mỗi ... đều bằng nhau.

Từ ... rút ra được tỉ lệ số ..., số ... của các chất trong phản ứng ... này bằng đúng ... trước công thức hóa học của các ... tương ứng".

Phương pháp giải

Để điền những từ thích hợp vào chỗ trống cần nắm rõ lý thuyết về phương trình hóa học.

Hướng dẫn giải

Phản ứng hoá học được biểu diễn bằng phương trình hoá học, trong đó ghi công thức hoá học của các chất phản ứng và sản phẩm. Trước mỗi công thúc hoá học có thể có hệ số (trừ khi bằng 1 thì không ghi) để cho số nguyên tử  của mỗi nguyên tố đều bằng nhau.

Từ phương trình hoá học rút ra được tỉ lệ số nguyên tử, số phân tử của các chất trong phản ứng ; tỉ lệ này bằng đúng hệ số trước công thức hoá học của các chất tương ứng.

Cho sơ đồ của phản ứng sau:

a) Cr + O₂ → Cr₂O₃   

b) Fe + Br₂ → FeBr₂

Lập phương trình hóa học và cho biết tỉ lệ số nguyên tử, số phân tử của các chất trong mỗi phản ứng.

Phương pháp giải

• Bước 1. Cần viết đúng các công thức hoá học. Đến bước sau không thay đổi chỉ số trong những công thức đã viết đúng.
• Bước 2. Nhẩm tính số nguyên tử của tất cả các nguyên tố

Nếu có nguyên tố mà số nguyên tử một bên lẻ, một bên chẵn thì trước hết ta làm chẵn số nguyên tử lẻ (đặt hệ số 2).

Để cân bằng số nguyên tử ta lấy bội số chung nhỏ nhất chia cho các số nguyên tử không bằng nhau của một nguyên tố thì được hệ số cho công thức của các chất tương ứng. Nên bắt đầu từ nguyên tố mà số nguyên tử có nhiều nhất, rồi tiếp đến nguyên tố có số nguyên tử ít hơn...

Thí dụ, sơ đồ của phản ứng :

Cr + O₂ −−−> Cr₂O₃ 

Làm chẵn số nguyên tử O ở bên phải 

Cr + O₂ −−−> 2Cr₂O₃

Bắt đầu cân bằng từ nguyên tố O, bội số chung nhỏ nhất của 6 và 2 là 6.

Hệ số của O₂ sẽ là 3 (= 6: 2)

Cr + 3O₂ −−−> 2Cr₂O₃

Tiếp theo là nguyên tố Cr

4Cr + 3O₂ −−−> 2Cr₂O₃

Lưu ý :

- Nếu có nhóm nguyên tử thì coi cả nhóm như một đơn vị để cân bằng.

- Có trường hợp sơ đồ của phản ứng đã là phương trình hoá học rồi, thí dụ :

CaCO₃ -----> CaO + CO₂

 Viết liền mũi tên rời là được phương trình hoá học.

- Có trường hợp chỉ cần nhận xét thành phần hoá học các hợp chất là rút ra được các hệ số thích hợp.

Thí dụ, sơ đồ của phản ứng giữa khí cạcbon oxit và chất sắt(III) oxit.

CO + Fe₂O₃­ —> Fe + CO₂

Nhận xét:  Mỗi phân tử CO chiếm một O của Fe­₂O₃ chuyển thành phân tử CO₂. Như vậy cần 3CO để chiếm hết oxi của Fe₂O₃. Phương trình hoá học của phản ứng : 3CO + Fe₂O₃ —> 2Fe + 3CO₂

Hướng dẫn giải

a) 4Cr + 3O₂ → 2Cr₂O₃

Số nguyên tử Cr : số phân tử O₂ : số phân tử Cr₂O₃ = 4 : 3 : 2

b) 2Fe + 3Br₂ → 2FeBr₃

Số nguyên tử Fe : số phân tử Br₂ : số phân tử FeBr₂ = 2 : 3 : 2

Yêu cầu làm như bài tập 16.2, theo sơ đồ của phản ứng sau:

a) KClO₃ → KCl + O₂     

b) NaNO₃ → NaNO₂ + O₂

Phương pháp giải

• Bước 1: Cần viết đúng các công thức hoá học. Đến bước sau không thay đổi chỉ số trong những công thức đã viết đúng.
• Bước 2: Nhẩm tính số nguyên tử của tất cả các nguyên tố

Hướng dẫn giải

a) 2KClO₃ → 2KCl + 3O₂

Số phân tử KClO₃ : số phân tử KCl : số phân tử O₂ = 2 : 2 : 3

b) 2NaNO₃ → 2NaNO₂ + O₂

Số phân tử NaNO₃ : số phân tử NaNO₂ : số phân tử O₂ = 2 : 2 : 1

Cho sơ đồ của phản ứng sau:

Al + CuO → Al₂O₃ + Cu

a) Lập phương trình hóa học của phản ứng.

b) Cho biết tỉ lệ số nguyên tử, số phân tử của bốn cặp chất trong phản ứng, tùy chọn.

Phương pháp giải

Ba bước lập phương trình hóa học:

• Bước 1: Viết sơ đồ phản ứng, gồm công thức hóa học của các chất tham gia sản phẩm.
• Bước 2: Cân bằng số nguyên tử mỗi nguyên tố: tìm hệ số thích hợp đặt trước công thức.
• Bước 3: Viết thành phương trình hóa học.

Hướng dẫn giải

a) Phương trình hóa học: 2Al + 3CuO → Al₂O₃ + 3Cu

b) Cứ 2 nguyên tử Al tác dụng với 3 phân tử CuO.

Cứ 2 nguyên tử Al phản ứng tạo ra 1 phân tử Al₂O₃.

Cứ 1 phân tử Al₂O₃ được tạo ra cùng với 3 nguyên tử Cu.

Cứ 3 phân tử CuO phản ứng tạo ra 3 nguyên tử Cu.

Yêu cầu như bài 16.4, theo sơ đồ của các phản ứng sau:

BaCl₃ + AgNO₃ → AgCl + Ba(NO₃)₂

Phương pháp giải

Ba bước lập phương trình hóa học:

• Bước 1: Viết sơ đồ phản ứng, gồm công thức hóa học của các chất tham gia sản phẩm.
• Bước 2: Cân bằng số nguyên tử mỗi nguyên tố: tìm hệ số thích hợp đặt trước công thức.
• Bước 3: Viết thành phương trình hóa học.

Hướng dẫn giải

a) BaCl₂ + 2AgNO₃ -----> 2AgCI + Ba(NO₃)₂

b) Cứ 1 phân tử BaCl₂ tác dụng với 2 phân tử AgNO₃ ;

Cứ 1 phân tử BaCl₂ phản ứng tạo ra 1 phân tử Ba(NO₃)₂;

Cứ 2 phân tử AgNO₃ phản ứng tạo ra 2 phân tử AgCl ;

Cứ 2 phân tử AgNO₃ phản ứng tạo ra 1 phân tử Ba(NO₃)₂.

Biết rằng chất natri hidroxit NaOH tác dụng với axit sunfuric H₂SO₄ tạo ra chất natri sunfat Na₂SO₄ và nước.

a) Lập phương trình hóa học của phản ứng.

b) Cho biết tỉ lệ số phân tử NaOH lần lượt với số phân tử của ba chất khác trong phản ứng.

Phương pháp giải

Ba bước lập phương trình hóa học:

• Bước 1: Viết sơ đồ phản ứng, gồm công thức hóa học của các chất tham gia sản phẩm.
• Bước 2: Cân bằng số nguyên tử mỗi nguyên tố: tìm hệ số thích hợp đặt trước công thức.
• Bước 3: Viết thành phương trình hóa học.

Hướng dẫn giải

a) 2NaOH + H₂SO₄  → Na₂SO₄ + 2H₂O

b) Cứ 2 phân tử NaOH tác dụng với 1 phân tử H₂SO₄;

Cứ 2 phân tử NaOH phản ứng tạo ra 1 phân tử Na₂SO₄ ;

Cứ 2 phân tử NaOH phản ứng tạo ra 2 phân tử nước, hay cứ 1 phân tử NaOH phản ứng tạo ra 1 phân tử nước.

Hãy chọn hệ số và công thức hóa học thích hợp đặt vào chỗ có dấu hỏi trong các phương trình hóa học sau:

a) ?Al(OH)₃ → ? + 3H₂O

b) Fe + ?AgNO₃ → ? + 2Ag

c) ?NaOH + ? → Fe(OH)₃ + ?NaCl

Phương pháp giải

Ba bước lập phương trình hóa học:

• Bước 1: Viết sơ đồ phản ứng, gồm công thức hóa học của các chất tham gia sản phẩm.
• Bước 2: Cân bằng số nguyên tử mỗi nguyên tố: tìm hệ số thích hợp đặt trước công thức.
• Bước 3: Viết thành phương trình hóa học.

Hướng dẫn giải

a) 2Al(OH)₃ → Al₂O₃ + 3H₂O

b) Fe + 2AgNO₃ → Fe(NO₃)₂ + 2Ag

c)  3NaOH + FeCl₃ → Fe(OH)₃ + 3NaCl

Biết rằng, kim loại nhôm tác dụng với axit sunfuric H₂SO₄ tạo ra chat nhôm sunfat Al₂(SO₄)₃ và khí hidro.

a) Viết chương trình hóa học của phản ứng. Hiểu như thế nào về tỉ lệ số nguyên tử, số phân tử giữa các chất trong phản ứng?

b) Nếu có 6,02.10²³ nguyên tử Al sẽ tác dụng được với bao nhiêu phân tử H₂SO₄ tạo ra bao nhiêu phân tử Al₂(SO₄)₃ và bao nhiêu phân tử H₂?

c) Cũng câu hỏi như trên, nếu có 3,01.10²³ nguyên tử Al.

Phương pháp giải

a) Ba bước lập phương trình hóa học:

• Bước 1: Viết sơ đồ phản ứng, gồm công thức hóa học của các chất tham gia sản phẩm.
• Bước 2: Cân bằng số nguyên tử mỗi nguyên tố: tìm hệ số thích hợp đặt trước công thức.
• Bước 3: Viết thành phương trình hóa học.

b) Xem lại số 6,02.10²³ trong các bài tập 8.9* và 9.6*

c) Tương tự phần b

Hướng dẫn giải

a) Phương trình hóa học của phản ứng:

2Al + 3H₂SO₄ → Al₂(SO₄)₃ + 3H₂

Cứ nguyên tử Al tác dụng với 3 phân tử H₂SO₄ tạo ra 1 phân tử Al₂(SO₄)₃ và 3 phân tử H₂.

b) Nếu có 6,02.10²³ nguyên tử Al sẽ tác dụng với: (6,02.10²³.3) : 2 = 9,03.10²³ phân tử H₂SO₄

→ Tạo ra (6,02.10²³ : 2) = 3,01.10²³ phân tử Al₂(SO₄)₃ và (6,02.1023.3) : 2 = 9,03.1023 phân tử H₂

c) Nếu có (3,01.10²³.3) : 2 nguyên tử Al tác dụng với: (3,01.10²³.3) : 2 = 4,454.10²³ phân tử H₂SO₄ 

→ Tạo ra (3,01.10²³ : 2) = 1,505.10²³ phân tử Al₂(SO₄)₃ và (3,01.10²³.3) : 2 = 4,515.10²³ phân tử H₂