Sinh học 9 Bài 9: Nguyên phân

- Chu kì tế bào gồm:

• Kì trung gian: Tế bào lớn lên và có nhân đôi NST .
• Nguyên phân: có sự phân chia NST và chất tế bào, tạo ra 2 tế bào mới.

- Mức độ đóng xoắn, duỗi xoắn diễn ra các kì của tế bào:

• Dạng sợi: (Duỗi xoắn) ở kì trung gian.
• Dạng đặc trưng (đóng xoắn cực đại) ở kì giữa.

- Nguyên phân (hay còn gọi là phân bào nguyên nhiễm) nó chính là pha M của chu kỳ tế bào, tiếp ngay sau pha G2. Quá trình phân bào này được phát hiện lần đầu tiên bởi Straburger và Flemminh từ năm 1882.
- Nguyên phân diễn ra ở tế bào sinh dưỡng và tế bào sinh dục sơ khai.
- Diễn biến của nguyên phân có thể tạm thời chia thành 2 giai đoạn là phân chia nhân (caryokinesis) và phân chia tế bào chât (cytokinesis) được chia thành 4 kỳ cụ thể như sau: kì đầu, kì giữa, kì sau và kỳ cuối.

a. Kì trung gian:

• NST dài, mảnh, duỗi xoắn.
• NST nhân đôi thành NST kép.
• Trung tử nhân đôi thành 2 trung tử.

b. Qúa trình nguyên phân

- Kì đầu:

• NST kép đóng xoắn và co ngắn có hình thái rõ rệt.
• Mỗi NST có hai nhiễm sắc tử gắn với nhau ở tâm động.
• Thoi phân bào được hình thành, dài ra và đẩy hai trung tử về 2 cực của tế bào.
• Hạch nhân dần dần biến mất.

- Kì giữa:

• NST đóng xoắn cực đại.
• NST kép xếp thành hành ở mặt phẳng xích đạo của thoi phân bào.

- Kì sau: Từng NST kép tách nhau ở tâm động thành 2 NST đơn phân li về 2 cực của tế bào.

- Kì cuối:

• Các NST đơn duỗi xoắn dài ra ở dạng sợi mảnh dần thành nhiễm sắc chất.
• Màng nhân và hạch nhân dần được hình thành.

⇒ Kết quả : Từ một tế bào mẹ cho ra 2 tế bào con có bộ NST giống nhau và giống như bộ NST của tế bào mẹ (2n NST)

• Nguyên phân là hình thức sinh sản của tế bào và sự lớn lên của cơ thể.
• Nguyên phân duy trì sự ổn định bộ NST đặc trưng cho loài qua các thế hệ tế bào.
• Nguyên phân là cơ sở của hình thức sinh sản vô tính.

 Ở người có bộ NST 2n = 46.

Tổng số tế bào được sinh ra trong các thế hệ tế bào do quá trình nguyên phân từ 1 tế bào lưỡng bội của người là 62.

Xác định số NST có trong thế hệ tế bào cuối cùng ở trạng thái chưa nhân đôi?

Hướng dẫn giải:

Gọi k là số lần nguyên phân của tế bào ban đầu.

Ta có, tổng số tế bào con được sinh ra trong các thế hệ tế bào là: 2^k = 62 → k= 5

→ Tế bào ban đầu nguyên phân 5 lần.

→ Số NST trong các tế bào ở thế hệ cuối cùng là: 46.25 = 1472 NST đơn

Câu 1: Quá trình nguyên phân liên tiếp từ một tế bào lưỡng bội của loài A tạo được 4 tế bào mới với 64 NST ở trạng thái chưa nhân đôi. Xác định số lượng NST trong bộ lưỡng bội của loài?

Câu 2: Ở loài thực vật, bộ NST lưỡng bội là 24. Quá trình nguyên phân liên tiếp từ một tế bào lưỡng bội của loài tạo ra số tế bào ở thế hệ tế bào cuối cùng có tổng số 192 NST ở trạng thái chưa nhân đôi.

Xác định số đợt nguyên phân từ tế bào trên?

Câu 3: Ở người có bộ NST 2n = 46.

Tổng số tế bào được sinh ra trong các thế hệ tế bào do quá trình nguyên phân từ 1 tế bào lưỡng bội của người là 62.

Xác định số NST có trong thế hệ tế bào cuối cùng ở trạng thái chưa nhân đôi?

Câu 4: Cà độc dược có bộ NST 2n = 24.

Quá trình nguyên phân từ một tế bào lá lưỡng bội của cà độc được diễn ra liên tiếp 3 đợt. Nếu các tế bào được tạo ra đang ở.

1. Kì giữa thì có bao nhiêu crômatit và tâm động?

2. Kì sau thì có bao nhiêu NST?

Câu 1: Trong quá trình nguyên phân, sự tự nhân đôi của NST diễn ra ở kì nào?

A. Kì trung gian

B. Kì đầu

C. Kì giữa

D. Kì sau

Câu 2: Ở kì giữa của quá trình nguyên phân, các NST kép xếp thành mấy hàng trên mặt phẳng xích đạo?

A. 1 hàng

B. 2 hàng

C. 3 hàng

D. 4 hàng

Câu 3: Trạng thái của NST ở kì cuối của quá trình Nguyên phân như thế nào?

A. Đóng xoắn cực đại

B. Bắt đầu đóng xoắn

C. Dãn xoắn

D. Bắt đầu tháo xoắn

Câu 4: Kết thúc quá trình Nguyên phân, số NST có trong mỗi tế bào con là:

A. Lưỡng bội ở trạng thái đơn

B. Lưỡng bội ở trạng thái kép

C. Đơn bội ở trạng thái đơn

D. Đơn bội ở trạng thái kép

Câu 5: Ở cà chua 2n=24. Số NST có trong một tế bào của thể một khi đang ở kỳ sau của nguyên phân là:

A. 12.

B. 48.

C. 46.

D. 45.

Sau khi học xong bài này các em cần:

• Trình bài được sự biến đổi hình thái NST trong chu kì ở tế bào.
• Trình bày được những biến đổi cơ bản của NST trong các kỳ nguyên phân.
• Nêu được ý nghĩa nguyên phân đối với sự sinh trưởng cơ thể.