Địa lý 7 Bài 20: Hoạt động kinh tế của con người ở hoang mạc

Do trồng trọt khó khăn nên hoạt động kinh tế cổ truyền của các dân tộc sống trong hoang mạc chủ yếu là chăn nuôi du mục. Họ nuôi dê, cừu, lạc đà... và đưa đàn gia súc đi từ nơi này đến nơi khác để tìm nguồn nước, nguồn thức ăn.

Một số dân tộc dùng lạc đà để vận chuyển hàng hoá và buôn bán xuyên qua các hoang mạc rộng lớn. Một vài dân tộc khác sống định cư trong các ốc đào ; họ trồng chà là, cam, chanh, lúa mạch, rau đậu... trên những mảnh vườn nhỏ và chăn nuôi dê, cừu...

Trong những năm gần đây, với sự tiến bộ của kĩ thuật khoan sâu, người ta đã phát hiện được các mỏ dầu khí lớn, các mỏ khoáng sản và các túi nước ngầm trong lòng đất các hoang mạc. Nhờ đó, con người đã tiến vào khai thác và làm biến đổi mặt của nhiều vùng đất hoang mạc như ở Tây Nam Hoa Kì, Trung Đông, bán đảo Ả Rập. Bắc Phi và Trung Á. Sự phát triển của hoạt động du lịch cũng đem lại nguồn lợi lớn cho người dân ở hoang mạc.

- Vậy nguyên nhân vì sao mà hoang mạc ngày càng được mở rộng?

• Thời kì khô hạn kéo dài, hiện tượng cát bay, cát chảy.
• Con người khai thác rừng quá mức, tài nguyên đất bị cạn kiệt,…

- Với những nguyên nhân nêu trên, hoang mạc xuất hiện ngày càng nhiều đã gây nên những hậu quả nghiêm trọng

• Diện tích đất trồng bị thu hẹp.
• Đời sống người dân bị ảnh hưởng.

- Để khắc phục tình trạng trên, chúng ta cần có những biện pháp sau

• Cải tạo hoang mạc bằng cách khoan giếng sâu hay bằng kênh đào.
• Trồng rừng để ngăn hoang mạc mở rộng.

Câu 1: Tại sao diện tích hoang mạc trên thế giới ngày càng mở rộng?

Gợi ý trả lời

Diện tích hoang mạc trên thế giới ngày càng mở rộng vì:

Do cát lấn hoặc do biến động của khí hậu toàn cầu. Nhưng Nguyên nhân chủ yếu là do tác động của con người: Đất trồng bị khai thác quá mức, cây cối bị chặt phá bừa bãi, chăn nuôi du mục quá mức. Làm cho đất đai bị thoái hóa (khoảng 10 triệu ha 1 năm)

Câu 2: Hãy mô tả sơ lược quang cảnh môi trường hoang mạc.

Gợi ý trả lời

Phần lớn bề mặt các hoang mạc bị sỏi đá hay những cồn cát bao phủ.

Khí hậu hoang mạc cực kì khắc nghiệt và khô hạn. Thực vật thiếu nước nên cằn cỗi, thưa thớt. Động vật trong hoang mạc rất hiếm, phần lớn là bò sát và côn trùng.

Ốc đảo ở hoang mạc (nơi có nguồn nước ngầm) là nơi đủ nước cho cây cối phát triển xanh tốt, cho động vật và con người sinh sống.

Qua bài học này các em cần lưu ý các nội dung quan trọng như sau

• Hiểu được các họat động kinh tế cổ truyền và hiện đại trong hoang mạc, thấy được khả năng thích ứng của con người đối với môi trường.
• Biết nguyên nhân hoang mạc hoá đang mở rộng trên thế giới và các biện pháp cải tạo, chinh phục hoang mạc đang được ứng dụng.
• Rèn luyện kỹ năng phân tích ảnh địa lý và tư duy tổng hợp.
• Có ý thức bảo vệ môi trường.