Hoá học 11 Bài 36: Luyện tập Hiđrocacbon thơm

a. Hệ thống

Số chỉ vị trí của nhóm ankyl + tên ankyl + benzen.

Tổng số chỉ vị trí: nhỏ nhất.

Tên ankyl: gọi theo bảng chữ cái.

b. Thay thế

1,2 thay bằng ortho

1,3 thay bằng meta

1,4 thay bằng para

Với R: nhóm ankyl

c. Thông thường

toluen, các xilen

a. Phản ứng thế

(thế nguyên tử hiđro)

Nhánh (ankyl): nhiệt độ. Vd: Brom khan.

Vòng: bột sắt.

Vd: halogen, axitric.

Quy tắc thế: Các ankyl benzen dễ tham gia phản ứng thế nguyên tử hiđro của vòng benzen hơn benzen và sự thế ưu tiên ở vị trí ortho và para so với nhóm ankyl.

b. Phản ứng cộng

Nhánh (có liên kết đôi, ba): dung dịch Br₂, HBr, H₂O.

Vòng: tạo vòng no: Hiđro.

c. Phản ứng oxi hóa

Hoàn toàn: phản ứng cháy.

Không hoàn toàn: ( phản ứng với dung dịch KMnO₄ )

Vòng: không tác dụng. Bền với tác nhân oxi hóa là dung dịch KMnO₄.

Nhánh:

No (ankyl): nhiệt độ cao.

Không no: nhiệt độ thường.

C₆H₅CH₃ + 3HNO₃ → C₆H₂(NO₂)₃CH₃ + 3H₂O

92                                         227

230                                        x

Theo phương trình và giả thiết ta thấy khối lượng TNT (2,4,6-trinitrotoluen) tạo thành từ 230 gam toluen với hiệu suất 80% là :

x = 230.227/92.80% =454gam.

⇒ Đáp án C

0,0025   0,0025

n_Br2 pư với Stiren= 0,015 – 0,0025= 0,0125 (mol)

(C₆H₅) - CH=CH₂ + Br₂ → (C₆H₅) – CH(Br ) - CH₂-Br

0,0125     ← 0,0125    (mol)

m_{stiren dư tác dụng với Br2} = 0,0125 . 104= 1,3 (g)

m _{stiren trùng hợp} = 5,2- 1,3 = 3,9 (g) = m_polime

Bài 2: Tiến hành trùng hợp 20,8 gam stiren. Hỗn hợp thu được sau phản ứng tác dụng vừa đủ với 500ml dung dịch Br₂ 0,2M. Phần trăm stiren đã tham gia phản ứng trùng hợp là:

A. 25%.    

B. 50%.    

C. 60%.    

D. 75%.

Hướng dẫn giải

n_Br2 = n_{stiren dư} =0,2.0,5 = 0,1 mol

m_{stiren dư} = 0,1.104 = 10,4g ⇒ m_{stiren trùng hợp} = 20,8 – 10,4 = 10,4g

%m_{stiren trùng hợp} = (10,4 )/20,8 .100% = 50%

⇒ Đáp án B

Câu 1: Xét một số nhóm thế trên vòng benzen: -CH₃; -NH₃Cl; -OCH₃; -NO₂; -COOH; -Cl và -SO₃H. Hãy cho biết trong số này có bao nhiêu nhóm định thế vòng benzen ở vị trí meta?

Câu 2: Cho 39 gam benzen vào 100 gam HNO₃ 63% sau đó thêm axit H₂SO₄ đặc vào và đun nóng. Tính khối lượng nitrobenzen thu được nếu hiệu suất của phản ứng đạt 80%.

Câu 3: Đốt cháy hoàn toàn 2,9 gam hỗn hợp X gồm hai hiđrocacbon kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng của benzen thu được 9,68 gam CO₂. Vậy công thức của 2 aren là:

Câu 4: Cho toluen tác dụng với lượng dư HNO₃ đặc có xúc tác H₂SO₄ đặc để điều chế 2,4,6-trinitrotoluen (TNT). KHối lượng điều chế được từ 23 kg toluen (hiệu suất 80%) là?

Sau bài học cần nắm:

• Những điểm giống nhau và khác nhau về tính chất hóa học của các hiđrocacbon thơm với các ankan, anken.
• Tính chất hóa học của các hiđrocacbon thơm.