Soạn bài Cụm danh từ Ngữ văn 6 đầy đủ

- Đọc câu văn dưới đây và chỉ ra các từ ngữ được in đậm trong các câu sau bổ sung ý nghĩa cho những từ:

"Ngày xưa, có hai vợ chồng ông lão đánh cá ở với nhau trong một túp lều nát trên bờ biển".

(Ông lão đánh cá và con cá vàng)

+ “xưa” -> “ngày”.

+ “hai” -> từ “vợ chồng”.

+ “ông lão đánh cá” -> “vợ chồng”.

+ “một" -> “túp lều”.

+ “nát trên bờ biển” -> “túp lều”.

So sánh các cách nói dưới đây và rút ra nhận xét của cụm danh từ so với nghĩa của một danh từ:

- So sánh:

+ So sánh sự vật đến số lượng sự vật: túp lều -> một túp lều.

+ So sánh từ số lượng sự vật đến trạng thái số lượng sự vật.

+ Cuối cùng so sánh: Một túp lều nát -> một túp lều nát trên biển -> trạng thái số lượng sự vật.

- Nhận xét:

+ Từ danh từ đến cụm danh từ.

+ Từ cấu tạo đơn giản đến cấu tạo phức tạp.

+ Từ cách hiểu chung đến hiểu cụ thể, rõ ràng, chính xác, tường tận sự vật.

Tìm một cụm danh từ, đặt câu với cụm danh từ ấy rồi rút ra nhận xét về hoạt động trong câu của cụm danh từ so với một danh từ:

- Một ngôi nhà cổ.

- Đặt câu như sau: Gần nhà tôi có một ngôi nhà cổ nhìn rất ma mị.

- Nhận xét: Chức năng hoạt động trong câu giống như một danh từ.

- Tìm các cụm danh từ trong câu sau:

“Vua sai ban cho làng ấy ba thúng gạo nếp với ba con trâu đực, ra lệnh phải nuôi sao cho ba con trâu ấy đẻ thành chín con, hẹn năm sau phải đem nộp đủ, nếu không thì cả làng phải tội”.

(Em bé thông minh)

- Cụm danh từ là: làng ấy, ba thúng gạo nếp, ba con trâu đực, ba con trâu ấy, cả làng, năm sau, chín con.

- Liệt kê những từ ngữ phụ thuộc đứng trước và đứng sau danh từ trong các cụm danh từ sau: làng ấy, ba thúng gạo nếp, ba con trâu đực, ba con trâu ấy, cả làng, năm sau, chín con. Sắp xếp chúng thành loại:

+ Đoạn văn trên có các danh từ trung tâm: làng, gạo, trâu.

+ Đoạn văn trên có các từ phụ trước: ba, cả, thúng, con.

+ Đoạn văn trên có các từ phụ sau: ấy, nếp, đực.

- Điền các cụm danh từ đã tìm được vào mô hình cụm danh từ:

+ Phần trước: ba, chín, cả.

+ Phần trung tâm: làng, thúng, con, con, con, năm, làng, gạo, trâu.

+ Phần sau: nếp, đực, sau, ấy.

Tìm các cụm danh từ có trong những câu văn dưới đây:

a. Vua cha yêu thương Mị Nương hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng.

(Theo Sơn Tinh, Thủy Tinh)

-> Cụm danh từ: một người chồng thật xứng đáng.

b. [...] Gia tài chỉ có một lưỡi búa của cha để lại.

(Thạch Sanh)

-> Cụm danh từ: một lưỡi búa của cha để lại.

c. Đại bàng nguyên là một con yêu tinh ở trên núi, có nhiều phép lạ.

(Thạch Sanh)

-> Cụm danh từ: một con yêu tinh ở trên núi.

Từ các cụm danh từ nói trên, chúng ta có mô hình cụm danh từ như sau:

- Cụm danh từ: một người chồng thật xứng đáng.

+ Phần trước: một.

+ Phần trung tâm: người chồng.

+ Phần sau: thật xứng đáng.

- Cụm danh từ: một lưỡi búa của cha để lại.

+ Phần trước: một.

+ Phần trung tâm: lưỡi búa.

+ Phần sau: của cha để lại.

- Cụm danh từ: một con yêu tinh ở trên núi.

+ Phần trước: một.

+ Phần trung tâm: con yêu tinh.

+ Phần sau: ở trên núi.

Tìm phụ ngữ thích hợp để điền vào chỗ trống trong đoạn văn:

- Chàng vứt luôn thanh sắt ấy xuống nước -> đây là phụ ngữ thích hợp nhất.

- Thận không ngờ thanh sắt vừa rồi lại chui vào lưới của mình -> phụ ngữ phù hợp với câu văn.

- Lần thứ ba, vẫn thanh sắt cũ mắc vào lưới -> phụ ngữ cần thiết cho câu văn.