Hội chứng nổi mề đay - Triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị

Mề đay (hay mày đay) là một bệnh lý ngoài da, đặc trưng bởi sự xuất hiện nhanh các vùng phồng rộp, phù nề với nhiều hình dạng và kích thước khác nhau, thường có quầng đỏ bao quanh. Người bệnh khi nổi mề đay hay có cảm giác ngứa, nóng rát, châm chích và các biểu hiện này thường tự hết trong vòng 24 giờ. Tuy nhiên, đôi khi tình trạng này kéo dài trong vài ngày hoặc lâu hơn.

Bất kỳ ai cũng đều có khả năng bị nổi mề đay, phù mạch hay cả hai. Trong đó, tình trạng nổi mề đay thường phổ biến hơn. Những người có cơ địa mẫn cảm, dễ phản ứng với nhiều tác nhân gây dị ứng khác nhau có thể gặp tình trạng này thường xuyên.

Phân loại mề đay

Dựa theo thời gian tồn tại các triệu chứng mà bệnh lý này được chia thành:

• Mề đay cấp tính: thời gian kéo dài dưới 6 tuần, các dấu hiệu thường biến mất sau vài giờ đến vài ngày.
• Mề đay mạn tính: thời gian kéo dài hơn 6 tuần, các tổn thương trên da xuất hiện hàng ngày hoặc tái phát theo từng đợt.

Mề đay mạn tính có thể ở dạng tự phát hoặc cảm ứng. Một số người tồn tại cả hai dạng này cùng lúc.

Mề đay cảm ứng là tình trạng bị nổi mề đay khi có một tác nhân gây ra phản ứng quá mẫn ở người bệnh, bao gồm:

• Da vẽ nổi (symptomatic dermographism);
• Mề đay lạnh;
• Mề đay do choline hay mề đay cholinergic;
• Mề đay do tiếp xúc Mề đay do tiếp xúc với ánh nắng mặt trời hay nhiệt độ;
• Phù mạch do rung (vibratory angioedema) ;
• Mề đay do nước (aquagenic urticaria)

Khi phản ứng dị ứng xảy ra, cơ thể sẽ giải phóng một hóa chất có tên gọi là histamin. Chất này khiến cho những mạch máu nhỏ (mao mạch) bị rò rỉ dịch ra ngoài. Dịch thất thoát tích tụ ở dưới da và gây ra các nốt phồng rộp, sưng nề.

Tình trạng này sẽ có những biểu hiện khác nhau tùy từng người và trường hợp. Các triệu chứng nổi mề đay có thể xuất hiện bất kỳ vị trí nào trên cơ thể, bao gồm:

• Có các nốt hay mảng sần, phồng rộp, màu đỏ hay sưng lên trên bề mặt da;
• Điểm giữa các mảng mề đay chuyển sang màu trắng khi dùng tay nhấn vào;
• Có cảm giác ngứa ngáy, khó chịu trên da;
• Phù mạch (sưng nề vùng hạ bì hay các lớp dưới da).

Hình thái và kích thước mày đay cũng rất đa dạng, có thể nhỏ hoặc lớn, có khi hình cung, hình tròn hay mảng lớn trông như bản đồ.

Khi nào bạn nên đến gặp bác sĩ?

Nếu nhận thấy có các dấu hiệu sau, bạn nên đến gặp bác sĩ ngay:

• Các triệu chứng nổi mề đay không cải thiện sau 2 ngày;
• Cảm thấy lo lắng về tình trạng mề đay ở con mình ;
• Các mảng mày đay lan rộng Mề đay liên tục tái phát (có thể do bạn bị dị ứng với một tác nhân nào đó) ;
• Cảm thấy hơi sốt hoặc không khỏe;
• Có dấu hiệu bị sưng phù ở dưới da (bị phù mạch).

Trường hợp có các biểu hiện lâm sàng dưới đây, bạn cần đến ngay cơ sở y tế gần nhất hoặc gọi đến số cấp cứu 115:

Khó thở Khó nuốt Choáng váng hay ngất xỉu Buồn nôn hay nôn mửa Nhịp tim tăng nhanh Hiện tượng sưng phù xuất hiện nhanh chóng và nghiêm trọng ở mặt, miệng hay cổ họng.

Đó có thể là những dấu hiệu cho thấy người bệnh đang có phản ứng dị ứng nghiêm trọng, như sốc phản vệ.

Những chất gây dị ứng có thể gây ra tình trạng này. Khi chúng xâm nhập vào cơ thể sẽ kích thích hệ thống miễn dịch phản ứng lại bằng cách giải phóng hàng loạt các hóa chất, trong đó có histamin. Histamin là một chất được tạo ra từ các tế bào mast và những tế bào miễn dịch khác (như bạch cầu ái toan, bạch cầu ái kiềm…) để loại bỏ tác động của tác nhân gây dị ứng. Tuy nhiên, cơ thể lại phản ứng lại với lượng histamin này bằng cách tạo ra phản ứng dị ứng, dẫn đến gây nổi mề đay và sưng.

Những tác nhân gây dị ứng có khả năng là:

• Những dị nguyên trong không khí, như phấn hoa từ cây cối, bào tử nấm hay vảy da động vật ;
• Nhiễm trùng do vi khuẩn, như viêm họng do liên cầu khuẩn, nhiễm trùng đường tiết niệu ;
• Dị ứng thực phẩm (như sữa, đậu phộng, trứng, cá hay động vật có vỏ…) ;
• Bị côn trùng đốt Dị ứng với thuốc, như thuốc kháng viêm không steroid (NSAID), codeine, thuốc trị tăng huyết áp (đặc biệt là thuốc ức chế men chuyển) ;
• Thân nhiệt thay đổi do nhiệt độ xung quanh nóng hay lạnh hơn bình thường hoặc sau khi hoạt động thể chất ;
• Dị ứng với các chất liệu khác nhau, như dị ứng với cao su hay một số chất tẩy rửa ;
• Có vấn đề về nội tiết tố, như khi mang thai, mãn kinh hay mắc bệnh tuyến giáp Mắc phải các bệnh tự miễn.

Trường hợp mề đay mạn tính thường không xác định được nguyên nhân cơ bản gây ra tình trạng này.

Bác sĩ sẽ dựa vào các biểu hiện lâm sàng nhìn thấy và hỏi về tiền sử bệnh cũng như tìm hiểu việc bạn có tiếp xúc với các chất lạ gần đây hay không. Họ cũng xem xét khả năng dị ứng liên quan đến các bệnh lý khác, như chàm, viêm mạch dị ứng, hen phế quản…

Xét nghiệm lẩy da (skin prick test), xét nghiệm hấp phụ dị nguyên gắn phóng xạ (RAST) hay xét nghiệm miễn dịch huỳnh quang CAP có thể được thực hiện để tìm kiếm tác nhân gây dị ứng khi nghi ngờ bị dị ứng thuốc hoặc thực phẩm trong các trường hợp nổi mề đay cấp.

Ở những người bị nổi mề đay tự phát mạn tính, bác sĩ có thể yêu cầu làm xét nghiệm máu và xét nghiệm protein phản ứng C (CRP) hoặc một số xét nghiệm khác nếu nghi ngờ có liên quan đến một bệnh lý khác.

Nếu chỉ bị nổi mề đay nhẹ, bạn có thể không cần điều trị mà cứ để chúng tự hết. Khi biết được các yếu tố gây bệnh hoặc làm cho các triệu chứng nặng thêm, bạn cần tránh tránh tiếp xúc hoặc loại bỏ chúng ngay. Ví dụ, ngưng dùng thuốc hoặc ăn thực phẩm khiến mày đay xuất hiện, thay đổi chỗ ở hay nghề nghiệp nếu ở đó có các dị nguyên làm nổi mề đay, tránh để nhiệt độ cơ thể thay đổi đột ngột hay tránh tiếp xúc với ánh nắng mặt trời…

Để điều trị triệu chứng, bác sĩ thường chỉ định một số thuốc giúp chữa trị mề đay như thuốc kháng histamin, corticosteroid, adrenaline. Trường hợp mày đay mạn tính, người bệnh có thể cần dùng thêm một số loại thuốc cần thiết khác.

Người bệnh có khả năng gặp phải biến chứng sau:

Sốc phản vệ, một phản ứng dị ứng toàn thân, gây đe dọa đến tính mạng;

Sưng trong cổ họng, có khả năng gây tắc nghẽn đường thở và đe dọa tính mạng.

Không có cách nào giúp phòng ngừa bệnh khởi phát ở lần đầu tiên. Thế nhưng, những người có cơ địa dễ bị dị ứng và có tiền sử nổi mề đay (có thể kèm theo phù mạch) cần phải cố gắng xác định được tác nhân gây dị ứng để tránh tối đa việc tiếp xúc với chúng.

Trong khi bùng phát một đợt mề đay cấp, bạn nên mặc quần áo thoải mái, tránh gây kích ứng vùng da bị ảnh hưởng. Đồng thời, hãy tránh tiếp xúc với những tác nhân có khả năng kích ứng làm triệu chứng nặng thêm như tắm nước nóng hoặc lạnh, uống bia rượu, xúc động mạnh, hoạt động gắng sức…

Trên đây là một số thông tin liên quan đến Nổi mề đay (mày đay), hy vọng bài viết sẽ hữu ích cho các bạn trong quá trình tìm hiểu và điều trị bệnh!