Giải bài tập SGK Hóa 12 Nâng cao Bài 3: Chất giặt rửa

1. Giải bài 1 trang 18 SGK Hóa 12 nâng cao

Hãy chọn khái niệm đúng:

A. Chất giặt rửa là những chất có tác dụng giống như xà phòng nhưng được tổng hợp từ dầu mỏ.

B. Chất giặt rửa là những chất có tác dụng làm sạch các vết bẩn trên bề mặt vật rắn.

C. Chất giặt rửa là những chất khi dùng cùng với nước thì có tác dụng làm sạch các vết bẩn bám trên bề mặt rắn.

D. Chất giặt rửa là những chất khi dùng cùng với nước thì có tác dụng làm sạch các vết bẩn bám trên bề mặt rắn mà không gây ra phản ứng hóa học với các chất đó.

Phương pháp giải

Để chọn đáp án đúng cần nắm rõ lý thuyết về chất giặt rửa.

Hướng dẫn giải

Chất giặt rửa là những chất khi dùng cùng với nước thì có tác dụng làm sạch các vết bẩn bám trên bề mặt rắn mà không gây ra phản ứng hóa học với các chất đó.

⇒ Đáp án D.

a) Hãy cho biết sự giống nhau và khác nhau về cấu tạo giữa các “phân tử xà phòng” và các phân tử chất giặt rửa tổng hợp.

b) Vì sao xà phòng có tác dụng giặt rửa.

Phương pháp giải

Để trả lời các câu hỏi trên cần nắm rõ cấu tạo các “phân tử xà phòng” và các phân tử chất giặt rửa tổng hợp, đồng thời nắm được cơ chế của xà phòng.

Hướng dẫn giải

Câu a

Giống nhau:

• Cấu tạo của phân tử xà phòng và chất giặt rửa tổng hợp đều gồm hai phần : một đầu phân cực (ưa nước), tan tốt trong nước và một đuôi dài không phân cực (kị nước, ưa dầu mỡ), tan tốt trong dầu mỡ là nhóm : C_xH_y (thường x > 15).

Sự khác nhau là ở đầu phân cực :

• Ở xà phòng đuôi là gốc hiđrocacbon của axit béo, đầu là anion cacboxylic; ở chất giặt rửa tổng hợp đuôi là bất kỳ gốc hiđrocacbon dài nào, đầu có thể là anion cacboxylat, sunfat.
• Khi gặp Ca²⁺, Mg²⁺ trong nước cứng thì natri stearat phản ứng cho kết tủa làm giảm chất lượng của xà phòng; còn natri lauryl sunfat thì không có hiện tượng trên. 

Câu b

Xà phòng có tác dụng giặt rửa vì:

• Phân tử xà phòng RCOOM (M là kim loại kiềm Na hoặc K) gồm 1 đầu là gốc hiđrocacbon –R kỵ nước không phân cực đầu còn lại là ion cacboxylat (-COO(-)Na(+)) phân cực mạnh ưa nước.
• Các vết bẩn (dầu, mỡ) bị -R thâm nhập còn đầu (-COO-Na+) ưa nước có xu hướng kéo ra phía các phân tử nước. Kết quả là vết bẩn bị phân chia thành những hạt rất nhỏ được giữ chặt bởi các phân tử xà phòng, không bám vào vật rắn nữa mà phân tán vào nước rồi bị trôi đi.

• Bồ kết có tác dụng giặt rửa vì trong đó có những chất có cấu tạo kiểu “đầu phân cực” gắn với “đuôi không phân cực” giống như “phân tử xà phòng”.
• Nước bồ kết cũng giống như nước xà phòng không làm mất màu cánh hoa cũng như không làm nhạt màu giấy màu như nước Gia-ven.
• Giọt dầu ăn tan ra trong nước bồ kết cũng như nước xà phòng. Giọt dầu ăn không tan và nổi lên thành một lớp khi cho vào nước Gia-ven.

⇒ Dự đoán 2 đúng.