Giải bài tập SGK Lịch sử 7 Bài 27: Chế độ phong kiến nhà Nguyễn

Công cuộc khai hoang ở triều Nguyễn có tác dụng như thế nào?

Phương pháp giải

Dựa vào nội dung chính được trình bày ở mục 2 SGK trang 137 để suy luận trả lời.

+ Giải quyết tình trạng đất hoang hóa

+ Giải quyết vấn đề ruộng đất

Hướng dẫn giải

Công cuộc khai hoang của triều Nguyễn đã có tác dụng: 

+ Giải quyết tình trạng đất hoang hóa, tăng thêm diện tích đất canh tác.

+ Giải quyết vấn đề ruộng đất cho nông dân.

Em có nhận xét gì về tình hình thủ công nghiệp ở thời Nguyễn?

Phương pháp giải

Từ các kiến thức đã học và dựa vào nội dung chính được trình bày ở mục 2 SGK trang 137 để nhận xét, đánh giá

- Tích cực:

+ Thủ công nghiệp nhà nước phát triển

+ Ngành khai mỏ được mở rộng

+ Các nghề thủ công không ngừng phát triển.

- Hạn chế:

+ Kĩ thuật còn lạc hậu

+ Thủ công nghiệp còn phân tán.

+ Thợ thủ công phải nộp thuế nặng nề.

Hướng dẫn giải

Nhận xét về tình hình thủ công nghiệp ở thời Nguyễn:

* Tích cực:

- Thủ công nghiệp nhà nước phát triển: Nhà Nguyễn lập nhiều xưởng đúc tiền, đúc súng, đóng tàu ở kinh đô Huế, Hà Nội, Gia Định,… Thợ giỏi các địa phương được tập trung về sản xuất trong các xưởng của nhà nước.

- Ngành khai mỏ được mở rộng, cả nước có hàng trăm mỏ được khai thác gồm các mỏ vàng, bạc, đồng,…

- Các nghề thủ công ở nông thôn và thành thị vẫn không ngừng phát triển. Nhiều làng thủ công nổi tiếng như: Bát Tràng, Ngũ Xã, Vạn Phúc (Hà Nội), Bảo An (Quảng Nam),…

* Hạn chế:

- Kĩ thuật khai mỏ còn lạc hậu, các mỏ hoạt động thất thường và sa sút dần.

- Hoạt động thủ công nghiệp trong dân gian còn phân tán.

- Thợ thủ công phải nộp thuế sản phẩm nặng nề.

Chính sách ngoại thương của nhà Nguyễn với những nước phương Tây được thể hiện như thế nào?

Phương pháp giải

Dựa vào nội dung chính được trình bày ở mục II SGK Lịch sử 7 trang 139 để trả lời.

- Thu hẹp các hoạt động của thương nhân phương Tây

- Thực hiện hính sách “ bế quan tỏa cảng”

Hướng dẫn giải

Chính sách ngoại thương của nhà Nguyễn với các nước phương Tây:

- Nhà Nguyễn dần thu hẹp các hoạt động của thương nhân phương Tây mặc dù họ vẫn đến buôn bán ở các hải cảng, nhưng nhà Nguyễn không cho người phương Tây mở cửa hàng. Họ chỉ được ra vào một số cảng quy định.

- Về sau, Nhà Nguyễn đã thực hiện chính sách “ bế quan tỏa cảng”, khước từ mọi tiếp xúc với các nước phương Tây.

Ở nửa đầu thế kỉ XIX, nước ta có những điều kiện gì mới để phát triển kinh tế được thuận lợi?

Phương pháp giải

Dựa vào kiến thức cả bài để suy luận trả lời.

- Đất nước được thống nhất

- Lãnh thổ đất nước rộng lớn, nhiều đất đai màu mỡ

- Được kế thừa các thành tựu

- Thương nhân các nước đến buôn bán tấp nập

Hướng dẫn giải

Nửa đầu thế kỉ XIX, nước ta có những điều kiện mới để phát triển kinh tế đất nước như:

- Đất nước được thống nhất tạo điều kiện thuận lợi để phát triển kinh tế như: khai thác và huy động được nhân tài vật lực, các nguồn tài nguyên của cả nước...

- Lãnh thổ đất nước rộng lớn, nhiều đất đai màu mỡ ở phía Nam thuận lợi cho việc mở rộng diện tích canh tác sản xuất nông nghiệp.

- Được kế thừa các thành tựu về kinh tế công thương nghiệp của các thế kỉ trước nên có điều kiện để tiếp tục phát triển.

- Thương nhân các nước đến buôn bán tấp nập, là cơ hội để Việt Nam có thể học hỏi những thành tựu khoa học kĩ thuật tiên tiến từ các nước khác đặc biệt là phương Tây.

Tóm tắt những nét chính các chính sách của nhà Nguyễn về chính trị, đối ngoại, kinh tế, xã hội.

Phương pháp giải

Dựa vào hiểu biết của bản thân và kiến thức cả bài để trả lời.

- Chính trị, quân sự:

+ Năm 1802, Nguyễn Ánh lên ngôi, củng cố nhà nước quân chủ tập quyền

+ Năm 1815, ban hành bộ luật Gia Long.

+ Xây dựng quân đội gồm nhiều binh chủng.

- Đối ngoại: vua Nguyễn thuần phục nhà Thanh, khước từ mọi tiếp xúc với phương Tây

- Kinh tế: Nông nghiệp, thủ công nghiệp và thương nghiệp khá phát triển.

- Xã hội: đặt ra nhiều thứ thuế, đàn áp các cuộc khởi nghĩa nông dân.

Hướng dẫn giải

* Chính trị, quân sự:

- Năm 1802, Nguyễn Ánh lên ngôi, lập ra triều Nguyễn, củng cố nhà nước quân chủ tập quyền. Nhà vua trực tiếp điều hành mọi việc hệ trọng trong nước, từ trung ương đến địa phương.

- Năm 1815, ban hành bộ luật Hoàng triều luật lệ (luật Gia Long). Đứng đầu mỗi tỉnh lớn là chức tổng đốc, còn các tỉnh nhỏ là chức tuần phủ.

- Chia cả nước làm 30 tỉnh và 1 phủ trực thuộc (Thừa Thiên).

- Xây dựng quân đội gồm nhiều binh chủng, ở kinh đô và các trấn, tỉnh đều xây dựng thành trì vững chắc. Xây dựng hệ thống trạm ngựa trong cả nước để kịp thời chuyển tin tức.

* Đối ngoại:

- Đối với nhà Thanh, các vua Nguyễn thuần phục, nhiều chính sách của nhà Thanh được vua Nguyễn lấy làm mẫu mực trị nước.

- Đối với các nước phương Tây, nhà Nguyễn khước từ mọi tiếp xúc.

* Kinh tế:

- Nông nghiệp: Các vua Nguyễn rất chú ý đến việc khai hoang, thực hiện các biện pháp di dân lập ấp và lập đồn điền ở các tỉnh phía Bắc và phía Nam.

- Thủ công nghiệp: Nhà Nguyễn lập nhiều xưởng đúc tiền, đúc súng, đóng tàu ở kinh đô Huế, Hà Nội, Gia Định,… Thợ giỏi các địa phương được tập trung về sản xuất trong các xưởng của nhà nước.

- Thương nghiệp:

+ Các vua Nguyễn nhiều lần phái quan sang Trung Quốc, Xin-ga-po, Phi-lip-pin, Xiêm, In-đô-nê-xi-a bán gạo, đường, các lâm sản,… và mua về len dạ, đồ sứ, vũ khí,…

+ Đối với các nước phương Tây (Anh, Pháp, Mĩ) nhà Nguyễn không cho mở cửa hàng mà chỉ được ra vào một số cảng đã quy định.

* Xã hội:

- Đặt ra nhiều thứ thuế, quan lại tham nhũng, địa chủ, cương hào hoành hành, làm cho đời sống của nhân dân cực khổ.

- Tiến hành đàn áp các cuộc khởi nghĩa nông dân.

Những nguyên nhân dẫn đến cuộc sống khổ cực của nhân dân ta ở nửa đầu thế kỉ XIX?

Phương pháp giải

Dựa vào nội dung chính được trình bày ở mục II SGK Lịch sử 7 trang 139 để suy luận trả lời.

- Quan lại, tô thuế nặng nề.

- Địa chủ, cường hào bóc lột sức nhân dân.

- Nạn dịch bệnh, đói kém

Hướng dẫn giải

Đời sống của các tầng lớp nhân dân dưới triều Nguyễn cực khổ do:

- Quan lại tham nhũng, tô thuế phu dịch nặng nề.

- Ở địa phương thì địa chủ, cường hào hoàng hành chiếm đoạt ruộng đất, bóc lột sức lao động của nhân dân.

- Nạn dịch bệnh, đói kém thường xuyên xảy ra

Tóm tắt những nét chính về các cuộc khởi nghĩa lớn ở nửa đầu thế kỉ XIX.

Phương pháp giải

Dựa vào SGK Lịch sử 7 trang 141, 142 để trả lời.

Một số cuộc khởi nghĩa lớn:

- Cuộc khởi nghĩa của Phan Bá Vành

- Cuộc khởi nghĩa của Nông Văn Vân

- Cuộc khởi nghĩa của Lê Văn Khôi

Hướng dẫn giải

- Cuộc khởi nghĩa của Phan Bá Vành

+ Mục tiêu đấu tranh: Nổi dậy chống địa chủ, quan lại

+ Thành phần tham gia: Nông dân trong vùng

+ Người lãnh đạo: Phan Bá Vành

- Cuộc khởi nghĩa của Nông Văn Vân

+ Mục tiêu đấu tranh: Không chịu nổi sự chèn ép của triều đình nên nổi dậy

+ Thành phần tham gia: Người Mường,người Việt ở trung du

+ Người lãnh đạo: Nông Văn Vân và một số tù trưởng

- Cuộc khởi nghĩa của Lê Văn Khôi

+ Mục tiêu đấu tranh: Chống vương triều Nguyễn

+ Thành phần tham gia: Nhân dân 6 tỉnh Nam Kỳ.

+ Người lãnh đạo: Lê Văn Khôi.