Soạn bài Xin lập khoa luật (trích Tế cấp bát điều) Ngữ văn 11 đầy đủ

- Trong bài "Xin lập khoa luật" Nguyễn Trường Tộ đã chỉ ra nội dung của luật bao gồm: kỉ cương, uy quyền, chính lệnh của quốc gia.

- Theo Nguyễn Trường Tộ luật bao gồm: “kỉ cương, uy quyền, chính lệnh của quốc gia, trong đó tam cường ngũ thường cho đến việc hành chính của sáu bộ đều đầy đủ”.

- Đất nước muốn tồn tại cần có kỉ cương, nhà nước muốn cai trị được dân phải có uy quyền nhưng phải có chính lệnh.

- Ông giới thiệu việc thực hành luật ở các nước phương Tây.

- Tác giả đề cao luật, đề cao những người hiểu biết về luật và có khả năng dùng luật để điều khiển công việc quốc gia.

- Những yếu tố như sau: Kỉ cương, uy quyền, chính lệnh để duy trì sự tồn tại của đất nước. Đó là những quan niệm mà Nguyễn Trường Tộ đã chỉ ra trong bài văn của mình. Vì vậy, tác giả khẳng định: “Bất luận quan hay dân mọi người đều phải học luật nước”. Luật đã giao thì làm sao giữ được kỉ cương phép nước. Từ quan cho đến thứ dân đều phải hiểu và làm theo luật.

- Trong bài "Xin lập khoa luật" Nguyễn Trường Tộ đã chỉ ra rằng, Nho học không có truyền thống tôn trọng luật pháp. Bởi: “Biết rằng đạo làm người không gì bằng trung hiếu, không gì cần thiết bằng lễ nghĩa. Nhưng các sách Nho chỉ nói suông trên giấy, không làm cũng chẳng bị ai phạt, có làm cũng chẳng được ai thưởng. Bởi vậy xưa nay học đã nhiều mà mấy ai đổi được tâm tính, sửa được lỗi lầm?”. Hơn nữa, “Từ xưa đến nay các vua chúa nắm quyền thống trị cứu nước giúp đời đều nhờ hiểu luật, còn các sách cũng chỉ là phụ thuộc. Nếu trong nước không có luật thì dù có vạn quyển sách cũng không thể trị dân được”.

- Trong bài "Xin lập khoa luật" Nguyễn Trường Tộ cũng chỉ ra rằng: Quan niệm của tác giả về mối quan hệ giữa đạo đức và pháp luật:

+ Dù lời văn đề cao pháp luật, luật pháp và đạo đức gắn bó chặt chẽ với nhau.

+ Tác giả khẳng định: “Nếu bảo luật chỉ tố cho việc cai trị chứ không có đạo đức tinh vi, thế là không biết rằng trái luật là tội, giữ đúng luật là đức”.

+ Nếu tận dụng lẽ công bằng trong luật là có đạo đức, trọn vẹn đạo làm người.

- Nguyễn Trường Tộ đã đưa ra những quan niệm đạo luật thuộc đạo Nho một cách cụ thể như sau: “Từ tam cường ngũ thường cho đến việc hành chính của sáu bộ đều đầy đủ”.

+ Tam cương ngũ thường là luật bao trùm xã hội và gia đình dưới chế độ phong kiến, đó là trụ cột giữ kỉ cương của chế độ phong kiến.

+ Tác giả phê phán đạo Nho ở tính chất vô tích sự, nói suông không có tác dụng.

+ Vì vậy cần có luật và luật phải gắn với thực tiễn hành động của con người, là làm theo luật.

- Tác giả trích dẫn lời nói của Khổng Tử bởi chính Khổng Tử cũng nhận ra hạn chế của giáo lý, đạo đức Nho giáo.

⇒ Đây chính là biện pháp lập luận “gậy ông đập lưng ông” để tác động trực tiếp lên tâm lý của người nghe.