Soạn bài Lập dàn ý bài văn tự sự Ngữ văn 10 đầy đủ

- Trong đoạn trích trên, nhà văn Nguyên Ngọc nói về quá trình ông đã suy nghĩ, lên ý tưởng cụ thể và có dụng ý rõ ràng để chuẩn bị cho việc sáng tác truyện “Rừng xà nu” một cách ý nghĩa nhất.

- Bài học cho quá trình hình thành ý tưởng như sau:

+ Hình thành ý tưởng: nhà văn Nguyên Ngọc muốn xây dựng một câu chuyện trên một nguyên mẫu có thật, đó chính là cuộc khởi nghĩa của anh Đề.

+ Nhân vật chính: nhà văn chọn tên là Tnú bởi vì cái tên này mang đậm nét của con người và núi rừng Tây Nguyên.

+ Hệ thống nhân vật: Dít, Mai, cụ Mết, bé Heng.

+ Dự kiến cốt truyện: Bắt đầu và kết thúc đều bằng hình ảnh cây xà nu nơi núi rừng Tây Nguyên.

+ Tình huống, chi tiết truyện nổi bật: Mỗi nhân vật “phải có một nỗi đau riêng bức bách dữ dội, bật ra từ nỗi đau chung của xóm làng, dân tộc”, đó là nỗi đau mất nước, nỗi hận đến tận xương tủy bọn xâm lược.

+ Chi tiết đặc biệt tạo điểm nhấn: Nỗi đau đớn nhất của Tnú là phải chứng kiến cảnh đứa con bị đánh một cách tàn bạo, còn người vợ thì gục xuống ngay trước mặt anh.

- Qua lời kể của nhà văn Nguyên Ngọc, chúng ta có thể học tập những điều tốt đẹp như sau:

+ Hình thành ý tưởng ban đầu và dự kiến cốt truyện cơ bản cho truyện "rừng xà nu".

+ Suy nghĩ, tưởng tượng về các nhân vật chính – phụ trong truyện sẽ có những hành động và tính cách như thế nào.

+ Lên ý tưởng các sự việc chính, sự việc đặc biệt để tạo điểm nhấn và sự liên kết mạch lạc cho truyện để người đọc có thể nhớ và khắc sâu lại.

+ Sắp xếp sự việc, lập dàn ý cơ bản cho truyện trước khi viết thành một câu chuyện chi tiết về người anh hùng Tnú nơi núi rừng Tây Nguyên.

- Trường hợp 1: Chị Dậu gặp một cán bộ cách mạng và được giác ngộ lí tưởng cách mạng.

+ Mở bài:

•  Chị Dậu lao mình vào bóng tối nhanh chóng, cố gắng tìm hướng ngôi làng để chạy về đó.
•  Gặp được chồng và các con, chị vừa mừng vừa tủi.
•  Nhưng có chuyện lạ với chị Dậu: Dù đã rất khuya, nhưng chồng chị vẫn còn đang ngồi trò chuyện với một người lạ mặt nào đó. 

+ Thân bài:

• Khi hỏi rõ, chị Dậu được biết người khách lạ đang trò chuyện với chồng là một chiến sĩ cách mạng.
• Người chiến sĩ giảng giải cho vợ chồng chị Dậu hiểu nguyên nhân sâu xa sau những nỗi khổ mà nhân dân đang phải chịu đựng là bắt nguồn từ đâu.
• Anh bày cách để những người nông dân có thể thoát khỏi cảnh áp bức của những tên cai quản ác độc và làm chủ cuộc sống của mình.
• Thỉnh thoảng, người chiến sĩ lại ghé qua, hỏi thăm cuộc sống của gia đình anh chị Dậu, đem những thắng lợi mới ở khắp các nơi về báo với gia đình để gia đình vui mừng và có hi vọng hơn.
• Được khuyến khích, chị Dậu mang những hiểu biết của mình về cách mạng, về cuộc đấu tranh dân tộc và dân chủ nói với đông đảo bà con xung quanh làng, xóm để mọi người hiểu hơn và rồi biết cần phải làm gì.
• Nhiều bà con nông dân đã có cơ hội được giác ngộ cách mạng giống như chị.
• Cuối cùng, trong ngày Tổng khởi nghĩa tháng 8 năm 1945, chị Dậu đã dẫn đầu đoàn nông dân lên cướp chính quyền huyện, phá kho thóc Nhật chia cho những người dân nghèo cùng cảnh ngộ.

+ Kết bài:

• Chị Dậu xúc động và vui mừng khi đón được cái Tí trở về nhà, đoàn tụ cùng thầy u và hai em. Cuộc sống hạnh phúc hơn.
• Chị Dậu cùng bà con làng xóm vui mừng trước những chiến thắng tiếp nối của cuộc chiến đấu chống lại thực dân độc ác.

- Trường hợp 2: Chị Dậu nuôi giấu cán bộ.

+ Mở bài:

• Sau khi chạy thoát khỏi nhà quan cụ, chị Dậu trở về nhà trong ấm ức.
• Làng Đông Xá tuy bị địch chiếm đóng, nhưng phong trào đấu tranh cách mạng vẫn rất sôi nổi.
• Một nhóm các chiến sĩ được bí mật cử về làng làm nhiệm vụ.

+ Thân bài:

• Chị Dậu cũng như rất nhiều người dân làng Đông Xá được giác ngộ và tích cực tham gia cuộc kháng chiến chống thực dân cướp nước.
• Dưới sự kiểm soát của địch, chị Dậu vẫn bí mật nuôi giấu cán bộ thành công.
• Chị Dậu bí mật tiếp tế đồ ăn, các vật dụng cần thiết cho các chiến sĩ cách mạng.
• Các thư từ, văn kiện được truyền đi ngay trong lòng địch mà không bị phát hiện.
• Nhiều lần chị bất chấp hiểm nguy mà đậy nắp hầm bem.
• Bị địch nghi ngờ, kiểm soát nhưng chị Dậu vẫn kiên quyết và dũng cảm che chở cho các chiến sĩ cách mạng. Đây là con người yêu nước quên mình. 
• Vì hiểu được ý nghĩa của cuộc kháng chiến, chị Dậu không hề lung lay ý chí căm thù giặc, ủng hộ cách mạng.

- Kết bài:

+ Chị Dậu đã có lòng yêu nước sâu sắc, tinh thần kháng chiến quật cường.

+ Việc làm của chị đã thôi thúc lòng yêu nước, ý thức tích cực tham gia kháng chiến của đông đảo bà con làng Đông Xá.

+ Chị Dậu nhiều lầm gặp hiểm nguy nhưng vẫn không từ bỏ ý chí cách mạng sôi sục trong long chị.

- Cách lập dàn ý một bài văn tự sự gồm các bước như sau:

+ Bước 1: Trước khi lập dàn ý, chúng ta cần chọn đề tài và lên ý tưởng cho câu chuyện, hình thành cốt truyện cơ bản trước tiên.

+ Bước 2: Người viết cần hình dung được những nhân vật chính, nhân vật phụ. Bên cạnh đó, từ đề tài và ý tưởng đã có, người viết cần phải tìm tòi, suy nghĩ thêm các chi tiết sáng tạo nhằm để gắn kết, tạo sự liên kết giữa các sự việc chính lại với nhau.

+ Bước 3: Lựa chọn trình tự diễn biến của câu chuyện (có thể sắp xếp theo trình tự thời gian hoặc không gian). Tìm kiếm các chi tiết nhỏ: các không gian của câu chuyện, quan hệ và sự liên kết, tâm trạng của nhân vật…

+ Bước 4: Sắp xếp các chi tiết đã có vào một dàn ý chi tiết nhất để viết bài.

- Có thể xây dựng cốt truyện như sau:

+ Minh vốn là một học sinh có ý thức tốt, học tập khá, ngoan ngoãn, lễ phép với cha mẹ và thầy cô.

+ Sau khi công việc của cha mẹ gặp thất bại, gia đình lục đục, Minh buồn bã, chán nản, bị những người bạn xấu lôi kéo nên đã bỏ học, thường xuyên tụ tập với những bạn xấu.

+ Có lần, Minh đã lấy trộm đồ của bạn để đem bán, Minh trở nên thay đổi hoàn toàn.

+ Sau khi bị phát hiện là kẻ ăn trộm đồ, mà Minh không dám đến lớp học, không dám giao lưu với các bạn nữa.

+ Minh đã nhận ra lỗi lầm, rất ân hận về việc làm của mình.

+ Thầy giáo chủ nhiệm biết chuyện, rất cảm thông nên đã bảo lãnh cho Minh được trở lại trường học, giúp đỡ em hòa nhập trở lại với lớp.

+ Minh đã cố gắng trở lại với sự ngoan ngoãn, có ý thức như trước và vươn lên trong học tập.

Dàn ý: Câu chuyện về tình bạn đáng quý.

- Mở bài:

+ Lan và Hương là một đôi bạn cùng tiến của lớp 10A.

+ Tình bạn, sự quan tâm, yêu thương, giúp đỡ nhau cùng tiến bộ trong học tập của hai bạn thật khiến mọi người khâm phục và cảm động, ai nấy cũng ngưỡng mộ, thầy cô vui lòng.

- Thân bài: Giới thiệu sơ qua về hoàn cảnh của hai bạn Lan và Hương:

+ Lan và Hương là đôi bạn lớn lên cùng nhau từ nhỏ.

+ Lan nhanh nhẹn, thông minh; còn Hương vì mắc chứng tăng động từ nhỏ nên việc tiếp thu kiến thức rất khó khăn.

+ Cả lớp chỉ có Lan chơi với Hương. Lan muốn giúp đỡ để Hương không bị các bạn trêu chọc. Hành động này của Lan rất đáng khen ngợi.

+ Lan giúp Hương học bài, soạn bài.

+ Hương hiểu bài hơn, điểm kiểm tra trên lớp được cải thiện.

+ Lan cũng có kết quả hoc tập ngày càng tốt.

+ Cả gia đình, cô giáo và các bạn trong lớp đều cảm thấy sự tiến bộ rõ rệt từ hai bạn. Họ đều rất vui mừng.

+ Các bạn trong lớp dần không trêu chọc Hương nữa, giúp đỡ Hương nhiều hơn trong học tập.

- Kết bài:

+ Kết quả học tập của Lan và Hương ngày càng tiến bộ.

+ Tình cảm, sự quan tâm giúp đỡ lẫn nhau của đôi bạn khiến mọi người rất khâm phục và ngưỡng mộ.