Soạn bài Tổng kết về ngữ pháp (tiếp theo) Ngữ văn 9 siêu ngắn

- Thành phần chính của câu: chủ ngữ và vị ngữ.

- Thành phần phụ của câu: trạng ngữ và khởi ngữ.

Xác định thành phần câu:

a. "Đôi càng tôi": chủ ngữ; "Mẫm bóng": vị ngữ.

b. "Sau một hổi trống thúc vang dội cả lòng tôi": trạng ngữ; "Mấy người học trò cũ": chủ ngữ; "Đến xếp hàng dưới hiên rồi đi vào lớp": vị ngữ.

c. "Còn tấm gương bằng thủy tinh tráng bạc": khởi ngữ; "Nó": chủ ngữ; "Vẫn là người bạn trung thực, chân thành, thẳng thắn, không hề nói dối, cũng không bao giờ biết nịnh hót hay độc ác": vị ngữ.

- Thành phần biệt lập có: thành phần tình thái, gọi - đáp và phụ chú.

Xác định thành phần câu:

a. Thành phần tình thái (có lẽ).

b. Thành phần tình thái (ngẫm ra).

c. Thành phần phụ chú (dừa xiên thấp lè tè, quả tròn, nước ngọt, dừa nếp).

d. Thành phần gọi - đáp (bẩm).

e. Thành phần gọi - đáp (ơi).

Chỉ ra chủ ngữ và vị ngữ:

a. Chủ ngữ: "nghệ sĩ"; Vị ngữ: "không ghi lại cái đã có rồi mà muốn nói một điều gì mới mẻ".

b. Chủ ngữ: "lời gửi của một Nguyễn Du, một Tôn-xtôi cho nhân loại"; Vị ngữ: "phức tạp hơn, cũng phong phú và sâu sắc hơn".

c. Chủ ngữ: "nghệ thuật"; Vị ngữ: "là tiếng nói của tình cảm".

d. Chủ ngữ: "tác phẩm"; Vị ngữ: "vừa là kết tinh tâm hồn người sáng tác, vừa là một sợi dây truyền cho mọi người sự sống mà nghệ sĩ mang trong lòng".

e. Chủ ngữ: "anh"; Vị ngữ: "thứ sáu và cũng tên Sáu".

Câu đặc biệt là:

a. "Có tiếng nói léo xéo ở gian trên"; "Tiếng mụ chủ".

b. "Một anh thanh niên hai mươi bảy".

c. "Mưa xong thì tạnh thôi"; "Hoa trong công viên"; "Chao ôi, có thể là tất cả những cái đó".

Các câu ghép là:

a. "Anh gửi vào tác phẩm một lá thư, một lời nhắn nhủ, anh muốn đem một phần của mình góp vào đời sống chung quanh".

b. "Nhưng vì bom nổ gần, Nho bị choáng".

c. "Ông lão vừa nói vừa chằm chằm nhìn vào cái bộ mặt lì xì của người bà con họ ngoại dãn ra vì kinh ngạc ấy mà ông lão hả hê cả lòng".

d. "Còn nhà họa sĩ và cô gái cũng nín bặt, vì cảnh trước mặt bỗng hiện lên đẹp một cách kì lạ".

e. "Để người con gái khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách trả cho cô gái".

Câu ghép đã cho có quan hệ:

a. Quan hệ bổ sung.

b. Quan hệ nguyên nhân - hệ quả.

c. Quan hệ bổ sung.

d. Quan hệ hệ quả - nguyên nhân.

e. Quan hệ mục đích - điều kiện.

Quan hệ có trong các vế là:

a. Quan hệ tương phản.

b. Quan hệ bổ sung.

c. Quan hệ điều kiện - giả thiết.

- Viết lại như sau:

+ "Vì quả bom tung lên và nổ trên không nên hầm của Nho bị sập" (quan hệ nguyên nhân - kết quả).

+ "Nếu quả bom tung lên và nổ trên không thì hầm của Nho bị sập" (quan hệ điều kiện).

+ "Quả bom nổ khá gần nhưng hầm của Nho không bị sập" (quan hệ tương phản).

+ "Hầm của Nho không bị sập, tuy quả bom nổ khá gần" (quan hệ nhượng bộ).

- Những câu rút gọn là: "Quen rồi"; "Ngày nào ít: ba lần".

Những câu bị tách là:

a. "Và làm việc đó có khi suốt đêm".

b. "Thường xuyên".

c. "Một dấu hiệu chẳng lành".

Những câu bị động là:

a. "Đồ gốm được người thợ thủ công Việt Nam làm ra khá sớm".

b. "Một cây cầu lớn sẽ được (tỉnh ta) bắc qua khúc sông này".

c. "Những ngôi đền ấy đã dược (người ta) dựng lên từ hàng trăm năm trước".