Soạn bài Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ Ngữ văn 10 tóm tắt

- Chi tiết "đèn", "hoa đèn", "bóng": Người chinh phụ mòn mỏi, tội nghiệp tới nỗi chỉ có chiếc bóng đơn độc ở bên cạnh. Ánh sáng của ngọn đèn càng soi tỏ hình ảnh chiếc bóng, dưới ánh sáng ấy, tình cảnh lẻ loi của nàng như khắc sâu thê -> Tô đậm nỗi cô đơn, lẻ bóng của người chinh phụ. Đó có lẽ là cảnh ngộ chung của biết bao thân phận tội nghiệp khác trong xã hội phong kiến, vì chiến tranh phi nghĩa.

- Hiên vắng (không gian mênh mang, vắng lặng), ngọn đèn (thời gian đêm khuya). Ban đêm tiếng gà eo óc, ban ngày hòe phất phơ.

+ Những hành động lặp đi lặp lại trong vô thức: "dạo hiên vắng thầm gieo từng bước", "rèm thưa rủ thác đòi phen". Chinh phụ đi đi lại lại, buông rèm ra rồi lại cuốn rèm lên. Nỗi buồn khiến người chinh phụ trở nên thẫn thờ.

+ Những hành động đầy gượng ép, miễn cưỡng: "Hương gượng đốt", "gương gượng soi, "sắt cầm gượng gảy". Nàng hành động không mục đích, vô định, mong thoát khỏi sự bủa vây của cảm giác lẻ loi nhưng tình cảnh lại càng trở nên bi đát.

+ Những chi tiết miêu tả ngoại hình: "buồn rầu nói chẳng nên lời", "lệ lại châu chan" trực tiếp bộc lộ nỗi niềm không biết san sẻ cùng ai của người chinh phụ. Nỗi buồn như hóa đá tâm hồn người chinh phụ, dâng trào thành những giọt lệ.

Người chinh phụ đau khổ, buồn rầu bởi nàng không rõ sống chết của chồng mình giờ ra sao, nàng chỉ biết trông ngóng trong vô vọng, mòn mỏi và nhớ nhung vô hạn. Tất cả những nỗi đau và bi kịch ấy đều là do chiến tranh phi nghĩa đã gây ra.

-  "gió đông", "non Yên": chi tiết miêu tả không gian thiên nhiên, chiến trận rộng lớn chia cắt lứa đôi, làm bật nổi sự cô đơn của con người.

- Phép đảo ngữ "Nhớ": nhấn mạnh dòng cảm xúc, nỗi niềm của nhân vật, nỗi nhớ không thể kìm nén mà phải thốt ra ở ngay đầu câu thơ.

- Các từ láy "thăm thẳm", "đau đáu": thể hiện nỗi nhớ sâu thẳm dành cho người chinh phu nơi chiến trận, nỗi nhớ không sao đong đếm được và luôn thường trực, không thể nào nguôi ngoai.

+ Tố cáo hiện thực cay đắng do chiến tranh phong kiến gây ra. Những cuộc chiến ấy đã cướp đi hạnh phúc của bao lứa đôi, khiến cho những người chinh phụ trở nên cô độc, lẻ loi, sống cuộc sống đợi chờ không có hi vọng.

- Nhạc điệu của thể thơ song thất lục bát: linh hoạt, vừa réo rắt, du dương, có lúc trữ tình tha thiết.

- Thể thơ song thất lục bát giàu tính nhạc. Nhạc điệu của nó được tạo nên từ vần, nhịp, cách kết hợp luân chuyển cặp câu 7 chữ và cặp câu 6 – 8.

+ Thể thơ này có nhạc điệu chậm rãi, phù hợp với việc thể hiện những tình cảm cảm xúc triền miên không dứt, dai dẳng, đặc biệt là những dòng cảm xúc buồn thương, ai oán.