Lựa chọn trật từ trong câu Ngữ văn 8

- Trong một câu có thể có nhiều cách sắp xếp trật tự từ, mỗi cách đem lại hiệu quả diễn đạt riêng.

- Người nói (người viết) cần biết lựa chọn trật tự từ thích hợp với yêu cầu giao tiếp

- Thể hiện thứ tự nhất định của sự vật, hiện tượng, hoạt động, đặc điểm (như sắp xếp theo thứ bậc quan trọng của sự vật, thứ tự trước sau của hoạt động, trình từ quan sát của người nói).

- Nhấn mạnh hình ảnh, đặc điểm của sự vật, hiện tượng.

- Liên kết câu này với câu khác trong văn bản.

- Đảm bảo sự hài hòa về ngữ âm của lời nói.

Câu 1: Em hãy chỉ ra trật tự từ trong những ngữ liệu sau:

a. Tiếng Việt chúng ta phản ánh sự hình thành và trưởng thành của xã hội Việt Nam và của dân tộc Việt Nam, của tập thể nhỏ là gia đình, họ hàng, làng xóm và tập thể lớn là dân tộc, quốc gia.

(Phạm Văn Đồng)

b.

Tỉnh lại em ơi, qua rồi cơn ác mộng

Em đã sống lại rồi, em đã sống!

Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung

Không giết được em, người con gái anh hùng.

(Tố Hữu)

c.

Tin vui chiến thắng trăm miền

Hòa Bình, Tây Bắc, Điện Biên vui về

Vui từ Đồng Tháp, An Khê

Vui lên Việt Bắc, đồi De, núi Hồng.

Gợi ý trả lời:

a. Trật tự từ trong ngữ liệu này là: "gia đình, họ hàng, làng xóm và tập thể lớn là dân tộc, quốc gia".

b. Trật tự từ trong ngữ liệu này là: "Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung".

c. Trật tự từ trong ngữ liệu này là: "Hòa Bình, Tây Bắc, Điện Biên, Đồng Tháp, An Khê, Việt Bắc, đồi De, núi Hồng".

Câu 2: Em hãy nêu tác dụng trật tự từ của những câu văn sau:

a. Tâm trạng tôi lên xuống rất thất thường, có khi vui, khi buồn, khi lại trầm ngâm một mình...

b. Uể oải, chống tay xuống phản, anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.

c. Ruộng, tôi có năm sào. Tiền, tôi có rất nhiều.

d. Quần áo được tôi giặt rồi.

e. Thẻ của nó, người ta giữ. Hình của nó, người ta đã chụp rồi. (Nam Cao)

f. Nắng chói sông Lô, hò ô tiếng hát.

Gợi ý trả lời:

a. Diễn tả tâm trạng theo thứ tự tăng dần (sắp xếp từ vui đến buồn).

b. Nhấn mạnh hành động nhân vật.

c. Nhấn mạnh nhằm tác dụng khoe khoang.

d. Nhấn mạnh hành động quần áo do tôi giặt.

e. Nhấn mạnh làm nổi bật tầm quan trọng của thẻ và hình đều bị người ta giữ.

f. Nhằm tạo sự kết nối, âm hưởng ngân vang (từ "Lô" hợp âm với "ô" trong cùng một câu).

Sau khi học xong bài này, các em cần nắm một số nội dung chính như sau:

- Hiểu cách sắp xếp trật tự từ trong câu, tác dụng diễn đạt của những trật tự từ khác nhau.

- Rèn luyện kĩ năng phân tích hiệu quả của việc lựa chọn trật tự từ trong một số văn bản đã học.

- Phát hiện và sửa được một số lỗi trong sắp xếp trật tự từ.

- Có ý thức sắp xếp trật tự từ trong nói và viết văn.