Luận văn ThS: Truyện kể dân gian vùng biển Quảng Ninh

1. Mở đầu

1.1 Mục tiêu nghiên cứu

Tìm hiểu, nghiên cứu, nhằm tìm ra nét đặc trưng của truyện kể dân gian vùng biển Quảng Ninh, góp tiếng nói vào công cuộc giữ gìn, làm giàu và phát huy giá trị văn học dân gian vùng biển Quảng Ninh.

1.2 Đối tượng phạm vi nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu: Hệ thống truyện kể dân gian người Việt vùng biển Quảng Ninh ở phương diện nội dung phản ánh và nghệ thuật biểu hiện, đồng thời tìm hiểu thêm những nét độc đáo về những lễ hội gắn với những truyện kể này.

Phạm vi nghiên cứu: Các thể loại truyện kể dân gian vùng biển Quảng Ninh (qua tư liệu sưu tầm trong quá trình điền dã trên địa bàn nghiên cứu và các tư liệu, các sách về văn hóa dân gian Quảng Ninh đã công bố). 

2. Nội dung

3. Kết luận

Luận văn đã chỉ ra sự độc đáo, đặc biệt về những đặc điểm địa lí, dân cư ở vùng đất Quảng Ninh nói chung và vùng ven biển, biển và hải đảo của Quảng Ninh nói riêng. Sự kết hợp giữa văn hóa đồng bằng và văn hóa biển là lí do tạo nên nền văn học dân gian vừa mang những đặc điểm chung của văn học dân gian cả nước, vừa mang những nét riêng biệt không trộn lẫn, đặc biệt trong truyện kể dân gian. Thông qua luận văn, chúng tôi đã tiến hành khảo sát, phân loại và tìm ra được những đặc điểm lớn về mặt nội dung và nghệ thuật của các truyện kể dân gian vùng biển. Với ba thể loại lớn là thần thoại, truyền thuyết và truyện cổ tích, truyện kể dân gian vùng biển Quảng Ninh không chỉ lí giải sự hình thành các địa danh, ca ngợi những người có công khai phá, kiến tạo nên tên làng, tên xã ở vùng biển Quảng Ninh mà còn ca ngợi lòng yêu nước, ý chí bảo vệ độc lập chủ quyền và tín ngưỡng thờ thần biển của những người dân mà cuộc sống gắn liền với biển. Điểm hấp dẫn của những truyện kể dân gian còn ở cách xây dựng kết cấu, nhân vật, biểu tượng hay những motif vừa quen vừa lạ. cùng với việc khảo sát các truyện kể, luận văn cũng chỉ ra mối quan hệ giữa truyền thuyết và lễ hội thông qua việc giới thiệu ba lễ hội nổi bật ở vùng biển Quảng Ninh, đó là lễ hội Đền Bà Men ở đảo Đầu Bê gắn với truyền thuyết Bà Men, lễ hội Tiên Công ở vùng đảo Hà Nam gắn liền với truyền thuyết về các vị Tiên Công lập nên xã đảo Hà Nam và lễ hội Đình Trà Cổ, gắn với truyền thuyết về Đình Trà Cổ, nơi thờ các vị Tiên Công đầu tiên đến bán đảo nơi địa đầu Tổ quốc này.

4. Tài liệu tham khảo

Trần Thị An (1997), Nghiên cứu truyền thuyết  - Những vấn đề đặt ra, Tạp chí Văn học số 7/1997. 

Trần Thị An (2016), “Thích ứng với biển của người Việt - nhìn từ khía cạnh sinh kế và tín ngưỡng thờ thần biển của cư dân ven biển (Khảo sát từ  một  số  cộng đồng  ngư  dân  ven  biển  Bắc  Trung  Bộ,  Việt  Nam)”,  kì cuối, Tạp chí Phát triển kinh tế - xã hội Đà Nẵng, số 76. 

Lại Nguyên Ân (2003),  150 thuật ngữ văn học, Nxb Đại học Quốc gia, Hà Nội. 

Cao Đức Bình - Hoàng Quốc Thái (2010), Di sản văn hóa làng chài vịnh Hạ Long,  Sở văn hóa thể thao và du lịch Quảng Ninh. 

Ban tuyên giáo tỉnh ủy Quảng Ninh (2005),  Quảng Ninh đất và người, Nxb Lao động xã hội, Hà Nội....